هنر مردان خدا؛ یادی از شهید مصطفی چران

محمدکاظم تقوی

شهید بزرگ و بزرگوار دکتر مصطفی چمران (رضوان الله علیه) یکی از شخصیت­های برجسته و درخشان نیم قرن گذشته در عرصه جهاد و سیاست بوده که به ویژه در لبنان مظلوم و ایران سربلند، جهادی عارفانه و سیاست­ورزی از سر اخلاص داشته است.

او همان دانش­آموز و دانشجوی نخبه و ممتازی بود که «رتبه اول» شدن، رفیق همیشگی دوران تحصیل او بود. چنانکه در کنار تحصیل موفق، معرفت دینی خود را با هدایت­های قرآنی و پای منبرهای مجاهد بزرگ آیت­الله طالقانی(قدس سره) در مسجد هدایت پیگیر بود و در کنار تحصیل و اهتمام به معرفت و تربیت دینی در صحنه سیاست­ورزی ضد استعماری نهضت ملی کردن صنعت نفت و حوادث پس از آن بسیار فعال بود. عارف مجاهد و عالم عالی رتبه و دانشمند برجسته، دکتر چمران در رشته تخصصی تحصیلی خود در ایالات متحده آمریکا جایگاه بسیار برجسته­ای به­دست آورد. اما چنین دانشمندی، دانشگاه­ها و عالی­ترین پژوهشگاه­های ممتاز و توأم با آرامش آمریکا را رها کرد و به یاری و کمک شیعیان مظلوم علی(ع) در سرزمین ابوذر ـ لبنان- شتافت و در کنار عالم روشنفکر و مجاهد روشن­بین امام موسی صدر ملجأ و پناهگاه شیعیان لبنان شدند و آن محرومان محروم نگه داشته شده را یاری و دستگیری کردند و بذری را در آن سرزمین مستعد کاشتند که درخت تناور مقاومت اسلامی و حزب­الله لبنان را نتیجه داده است.

فرمانده جنبش أمل و مجاهد صحنه­های نبرد با اسرائیل و مزدوران او در جای جای جنوب لبنان، وقتی پیروزی انقلاب اسلامی ایران اتفاق افتاد، هیچ تعلقی نتوانست او را در لبنان نگه دارد و به همان­گونه که بند تعلقات آمریکا مانع هجرت او به لبنان نشد، تعلقات  معنوی لبنان نیز نتوانست مانع هجرت او به ایران شود. او که ممنوع از ورود به ایران طاغوت­زده بود، اینک و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران اسلامی وارد شد و هجرت دیگری را در صفحه زندگی خود ثبت کرد، هجرتی که به جهاد عاشقانه او در کردستان قهرمان و خوزستان دلاور پیوند خورد و او که همواره از هرگونه «بند» و «وابستگی» وارسته بود، مناصب و صندلی وکالت و وزارت نیز نتوانست بندی بر پاهای چالاک او گردد. او که اکسیر «اخلاص» را ملکه جان خود کرده بود، جهاد مخلصانه وی در پاوه و خطه خون­رنگ خوزستان، مُهر جاودانگی به نام و یاد او بخشید.

گرچه متأسفانه روزمرگی و گم­گشتگی ما را از نگاه به سیمای نورانی این «مردان خدا» محروم کرده و از نعمت الگو قرار دادنشان در زندگی خودی و جمعی خود فاصله گرفته­ایم، ولی غفلت ما سبب محرومیت خودمان     می­گردد نه اینکه بر چهره نورانی این مجاهد عارف و دانشمند مهاجر گردی بنشاند.

مرور پیام امام خمینی(س) به مناسبت شهادت شهید دکتر چمران (اعلی الله مقامه) گویای عظمت شخصیت آن عارف واصل می­باشد. امام خمینی(س) او را «سردار پرافتخار اسلام و مجاهد بیدار و متعهد راه تعالی» توصیف می­کند که شهادت او و پیوستنش به ملأ اعلی «انسان­ساز» است.

امام خمینی(س) که از کارنامه پرافتخار چمران عزیز خود در لبنان و ایران و کردستان و خوزستان ایران باخبر است می­نویسد:

«چمران عزیز با عقیدة پاکِ خالصِ غیر وابسته به دستجات و گروه­های سیاسی و عقیده به هدف بزرگ الهی، جهاد در راه آن­را از آغاز زندگی شروع  و به آن ختم کرد».

هم این توصیف ویژه است و هم گواهی به مجاهدت در سراسر عمر با برکت ایشان و این که آغاز و انجامش چنین بوده است.

حضرت امام در وصف چمران شهید خود می­گوید: « او در حیات با نور معرفت و پیوستگی به خدا قدم نهاد و در راه آن به جهاد برخاست و جان خود را نثار کرد. او با سرافرازی زیست و با سرافرازی شهید شد و به حق رسید».

امام خمینی(س) شهید چمران را هم «هنرمند» می­نامد و هم یکی از «مردان خدا» و می­گوید:

« هنر آن است که بی­هیاهوهای سیاسی و خودنمایی­های شیطانی برای خدا به جهاد برخیزد و خود را فدای هدف کند نه هوی؛ و این هنر مردان خداست».

توصیف عارف مجاهد و دانشمند شهید دکتر چمران در کلام امام خمینی(س)، بسی ارجمند و مایه مباهات و افتخار است؛ حضرت امام دو بار از آن شهید والا مقام با تعبیر «عزیز» یاد کرده است: «چمران عزیز» و «این مجاهد عزیز» چنانکه او را متصف به برخورداری از «عقیدة پاکِ خالص» دانسته است.

همچنین او را به داشتن «عقیده به هدف بزرگ الهی» و «جهاد در راه آن» عقیده معرفی کرد و مصداق انسان سالکی که سراسر عمر خود را صرف همین عقیده پاک و خالص و جهاد در راه آن نموده است «جهاد را در راه آن از آغاز زندگی شروع و با آن ختم کرد».

امام خمینی(س) چمران عزیز را هنرمندی معرفی کرد که هیچ زرق و برق فریبایی نتوانست در ایمان استوار او رخنه کند و یا نیت خالص و پاک از هرگونه آلودگی او را مکدّر سازد بلکه او بدون هیاهوهای سیاسی شخصیت­های مطرح در عرصه سیاست و اجتماع، در راه عقیده و ایمان خود به جهاد برخاست و از هرگونه خودنمایی شیطانی دور بود و این­گونه «خود را فدای هدف» کرد. «و این هنر مردان خداست».

رحمت و رضوان الهی نثار روح این شهید سرافراز و امام خمینی(س) باد.