نگاه انسانی ـ اسلامی امام خمینی به مسئله فلسطین

نگاه انسانی ـ اسلامی امام خمینی به مسئله فلسطین

محمدکاظم تقوی

سوء تدبیر امپراطوری عثمانی با سوء نیت قدرت­های استعماری، بحران اشغال سرزمین فلسطین و جنایات مستمر صهیونیست­ها را پدید آورد. حکمرانی ظالمانه و تبعیض­آلود امپراطوری عثمانی ـ ترکی با ملت­های غیر ترک، آنان را به وعده­های فریبنده سلطه­جویان استعمارگر دلخوش کرد، و وعده استقلال منجر به ایجاد مستعمرات تحت سلطه و نفوذ قدرت­های پیروز جنگ جهانی اول بدل شد و فلسطین مستعمره بریتانیای کبیر گردید و با توطئه و طی برنامه­ای پیچیده به صهیونیست­های نژادپرست و تروریست تحویل شد.

پرداختن به مسئله اشغال سرزمین فلسطین و کشتار وسیع ساکنان این سرزمین ـ اعم از مسلمان و غیر مسلمان ـ و اشغال هرچه بیشتر سرزمین و خانه و کاشانه آنها، مجال خود را می­طلبد. اما خلاصه قصّه این است که رژیم صهیونستی در حالی که حتی براساس حقوق بین­الملل، فاقد ملت، سرزمین و حکومت بود به صورتی کاملاً نامشروع و متکی به حمایت قدرت­های برتر جهانی و با ایجاد رعب و وحشت ناشی از ترور و کشتار فلسطینیان، ایجاد شد.

پس از آنکه این رژیم جنایت پیشه و نامشروع در سرزمینی غصبی شکل گرفت؛ ملت فلسطین و حامیان عربی ـ اسلامی آنها به مبارزه و مقابله جهت رهایی خود و سرزمینشان اقدام کردند. ولی با گذشت این همه مدت، نه جنگ­های کشورهای عربی توانست به هدف مطلوب برسد و نه مبارزات چریکی به نتیجه مطلوب رسید.

امام خمینی(س) از همان آغاز مبارزات خود در دهه چهل، در مواضع خود مسئله فلسطین را نیز مطرح کرد و مواضع ایشان در این مسئله، همواره صریح و روشن بوده است، ایشان تا زمانی که در ایران حضور داشت و همچنین در سال­های طولانی تبعید، از این مسئله مهم اسلامی غافل نبوده و «آنچه گفتنی بود» را گفته است (صحیفه امام، ج 3، ص 256). چنانکه در سال 1343 در این باره می‌فرماید:

«من به جمیع دول اسلام و مسلمین جهان در هرجا هستند، اعلام می­کنم که ملت عزیز شیعه از اسرائیل و عمال اسرائیل متنفرند» (همان، ج 1، ص 262).

ایشان در زمان اقامت در پاریس، در مصاحبه با روزنامه لبنانی النهار، درباره تلاش­های خود برای آزادی و نجات فلسطین، چنین گفته است:

«ما از سال­های بسیار قبل، همیشه راجع به اسرائیل و غاصب بودن آن صحبت کرده­ایم؛ همیشه بنای ما این است که در کنار برادران فلسطینی خود بایستیم و هر وقت قدرت پیدا بکنیم، همان­طوری که آنها از حقشان دفاع می­کنند، ما هم مثل برادر با آنها همدوش و هم­رزم خواهیم بود. بیت­المقدس باید به مسلمین برگردد، اسرائیلی­ها غاصبند» (همان، ج 4، ص 4 ـ 443).

حضرت امام همان­گونه که در مبارزات ضداستبدادی و ضداستعماری خود بر دو عنصر «مکتب اسلام» و «ملت ایران» تکیه داشت، همین راهبرد را برای نجات و رهایی فلسطین نیز پیشنهاد کرد. ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأسیس نظام جمهوری اسلامی، «روز جهانی قدس» را به مثابه نسخه نجات فلسطین و فلسطینیان مطرح کرده و فرمود:

«من از عموم مسلمانان جهان و دولت­های اسلامی می­خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می­کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می­تواند تعیین کنده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب و طی مراسمی همبستگی ملل مسلمان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند» (همان، ج 9، ص 267).

روز قدس از منظر امام خمینی روز اسلام و روز مردم مسلمان است و تحلیل این اقدام نمادین ایشان که از یک موضع فعال و تهاجمی، اما مسالمت­آمیز و قابل درک برای ملل جهان، ابراز شده؛ اقدام یک رهبر الهی است که در پی ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر آموزه­های اسلامی می­باشد و همانند حرکت همه پیامبران الهی از دو عنصر ترکیب شده است؛ عنصر ایمان اسلامی و عنصر اتکاء به ملت. و این همان آموزة قرآن در خطاب به پیامبر اکرم(ص) می‌باشد:

«یا أیها النبیّ حسبک الله و من اتّبعک من المؤمنین» (سوره انفال، آیه 64)؛ ای پیامبر خداوند و مؤمنانی که از تو پیروی می کنند، برای حمایت تو کافی است.

امام خمینی که در سر سودای عزّت اسلامی و عظمت و مجد مسلمانان را داشت، شیوة مبارزاتی آزموده شده و نتیجه داده در ایران را به ملت فلسطین و همه مسلمانان جهان پیشنهاد کرد و این دو عنصر کلیدی و بی­نظیر را وارد عرصه مبارزات آزادی فلسطین کرد.

انتخاب آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به عنوان روز قدس، تجلّی دعاهای هر روزه روزه­داران است که از خدای خود درخواست می­کنند: «أللهم غیّر سوء حالنا بحسن حالک» و «أللهم أصلح کل فاسد من امور المسلمین» اگر مسلمانان خالصانه روزه داشته باشند و سوء حالشان به حُسن حال بدل گردد؛ جان­های مهذّب و متّقی، این توان و توشه را دارند که مفاسد جامعه خود را نیز اصلاح کنند، با توجه به منطق موجود در «روز قدس» این راهبرد امام خمینی راهبردی انسانی و اسلامی است و در همان حال که مبارزه را تجویز می­کند، مبارزه­ای مردمی و مسالمت­آمیز را وجهه همت خود قرار داده است. در همین چشم­انداز است که باید برای حل مسئله فلسطین در پی صلح بود و از جنگ و آدم­کشی و تخریب خانه و کاشانه فلسطینی­های مظلوم دست کشید؛ اما صلحی مبتنی بر عدالت؛ هدفی که منطق موجود در آن برای جهانیان قابل فهم می­باشد. اگر ملت فلسطین از حق تعیین سرنوشت برخوردار باشد، سرنوشت خود را رقم خواهد زد و در این مسیر نیاز به قیّم ندارد تا دیگران برای او تصمیم بگیرند؛ راهکاری که جنگ و آدمکشی را به صلح و آرامش بدل می­کند.

امید که مسلمانان در ادامه خودسازی و تهذیب نفس با روزه­داری و برخوداری از برکات ماه مبارک رمضان، توان و توشه اصلاح مفاسد اجتماعی خود را بیابند تا وضعیت آنها تجسّم و ترجمان آیه شریفه «إن الله لایغیّر ما بقومٍ حتی یغیّروا ما بأنفسهم» (سورة رعد، آیه 11) باشد.