خدیجه کبری (س)، کنیز پیامبر خدا (ص)

خدیجه کبری (س)، کنیز پیامبر خدا (ص)

حسن پویا

خدیجه دختر خویلد و فاطمه بنت زائده بود که پانزده سال قبل از عام الفیل در خاندان قریش به دنیا آمد. او زنی شریف و با درایت بود که خداوند خیر و کرامت برای او در نظر گرفته بود. او دارای شرافتی عظیم و ثروتی فراوان و برخوردار از اعتبار در روزگار خویش بود.

حضرت خدیجه (س)، آنگاه که پیامبر (ص) از سفر تجاری شام برگشت، توسط غلامش، میسره، با ویژگی های آن حضرت آشنا شد و به دلیل صداقت، امانت، حسن خلق و درست کاری پیامبر (ص)، پیشنهاد ازدواج را مطرح کرد. قاسم و عبد الله و زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه (س)، فرزندان او و پیامبر خدا به شمار می روند.

ایشان بعداز عقد ازدواج با حضرت محمد (ص) این چنین ظاهر شد:

فلما قام محمد (ص) لیذهب مع ابی طالب، قالت خدیجه: إلی بیتک، فبیتی بیتک وأنا جاریتک؛ [محمد عزیز]، به خانه خود وارد شو، خانه من خانه توست و من کنیز تو هستم.(بحار الأنوار، ج16، ص4)

پیامبر خدا حضرت محمد بن عبدالله (ص) نیز وی را یکی از سروران زنان بهشت نامید و فرمود:

سیدات نساء أهل الجنه أربع: مریم بنت عمران و فاطمه بنت رسول الله و خدیجه بنت خویلد و آسیه؛ سرور زنان اهل بهشت چهار نفرند: مریم، فاطمه، خدیجه و آسیه .(مستدرک حاکم، ج3، ص184؛ صحیح مسلم، ج7، ص133)

در منابع اسلامی از حضرت خدیجه با القابی همچون: طاهره، زکیه، مرضیه، صدیقه، خیرالنساء، و با کنیه ام المؤمنین یاد کرده اند.

وی مایه آرامش پیامبر بود، از این رو پیامبر پس از درگذشت حضرت خدیجه، همواره به یاد او بود و او را بی نظیر میدانست و به ایمان او در زمان کفر مردم و تصدیق او در هنگامه تکذیب مردم و شریک مال خویش قرار دادن، آنگاه که همه آن حضرت را محروم ساختند و صاحب فرزند شدن از او، در حالی که از زنان دیگر فرزندی نداشته، یاد می کرد. (اسد الغابه، ج5، ص438)

امام خمینی در این باره میفرماید:

 آقایان باید آن قضایایی که در صدر اسلام گذشته است، آن سختیهایی که به خود پیغمبر اسلام _صلی الله علیه و آله_ گذشته است ، آن وقتی که در مکه بودند، و همان وقتی که در مدینه بوده اند [ملاحظه نمایند] ... مثل خدیجه که یک ثروتمندی بود و پای پیغمبر ریخت. (صحیفه امام، ج16، ص299_300)

خدیجه (س) از میان زنان، و علی (ع) از میان مردان  اولین گروندگان به پیامبر اسلام (ص) محسوب می شوند.

امام خمینی در این باره میفرماید:

پیغمبر اکرم (ص) اول که قیام کرد، تنها - تنها-  قیام کرد و دعوت کرد مردم را. قومش را دعوت کرد به حق تعالی و توحید و هیچ کس همراهش نبود. تنهایی قیام کرد اول هم. مثلا زنش که در منزل بود  _حضرت خدیجه -  به او ایمان آورد و حضرت امیر که بچه ای بود آن وقت ایمان آورد؛ و بعد کم کم در مدینه. در مکه هم بودند – در سیزده سال – نشد یک کاری انجام بدهند، برای اینکه مکی ها همه مقتدر و چیز دار بودند و می دیدند که اگر این رشد بکند با منافعشان مخالف است. از این جهت با او مخالفت می کردند، از خوف اینکه رشد پیدا بکند و با منافعشان چه بشود. (همان، ج5، ص36)

در جای دیگری میفرماید:

پیغمبر هم وقتی که تشریف آوردند، از خودشان، خودشان کامل بودند، از منزل خودشان شروع کردند حضرت خدیجه را دعوت کردند، او هم قبول کرد. امیر المؤمنین – سلام الله علیه – بچه بود آن وقت، دعوت را قبول کرد. قوم و خویش های خودشان را جمع کردند و فرمودند که یک همچو مسأله ای است. یک دسته ای قبول کردند، یک دسته ای قبول نکردند. از خودش انسان باید شروع کند. (همان،ج12، ص 498_499)

کمک های مالی فراوان حضرت خدیجه (س) موجب غنای پیامبر گردید و به تعبیر خود حضرت، بسیار برای آن حضرت، سودمند بود. ثروت خدیجه در کمک به بدهکاران، یتیمان و بینوایان توسط پیامبر و همچون در ماجرای محاصره شعب ابی طالب، بسیار مؤثر بوده است.

امام خمینی در سال های دفاع مقدس و فشار های اقتصادی که بر مردم بود، با اشاره به مشکلات پیامبر و یاران و اصحاب حضرتش می فرماید:

ما همه می دانیم که گرانی امروز سرسام آور است و یک دسته ای از آن رنج می برند. اما در مقابل آن رنج هایی که خود پیغمبر و همسر بزرگ عزیزش حضرت خدیجه در آن چند سال بردند، که مشک را از قراری که نقل می کنند، مشک را می گذاشتند توی آب و می مکیدند برای اینکه، از آن چربی، مثلا از آن چیزی که در مشک هست به آنها برسد. وقتی که آنها برای اسلام اینطوری عمل کردند و اینطور مقاومت کردند در مقابل دشمن های اسلام، شما هم که ملت و امت همان بزرگوار هستید، نباید [گلایه کنید]. (همان، ج17، ص  473-474)

حضرت خدیجه کبری (س) در سال دهم بعثت، در دهم ماه مبارک رمضان، در حالی که تازه محاصره شعب ابی طالب پایان یافته بود و البته آسیب های خود بر جسم و جان دو یار و پشتوانه پیامبر(خدیجه و ابوطالب) وارد کرده بود، بنا بر قولی در سن 65 سالگی وفات یافت، و در همان سال ابوطالب عموی پیامبر نیز از دنیا رفت و پیامبر بدین جهت آن سال را «عام الحزن» نامیدند.

حضرت خدیجه و ابوطالب در قبرستان معلاه، معروف به قبرستان ابوطالب، در مکه مکرمه مدفون می باشند و محل زیارت زائران بیت الله حرام می باشد.