زکات فطره(3) 

رضا هوشیاری

در فطره چه چیز و چه مقدار باید داده شود؟

 م 1. برای خودش و تمام کسانی که نان خور او هستند، هر نفری یک صاع که تقریباً سه کیلو است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرّت و مانند اینها به مستحقّ بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است.

م 2. باید زکات فطره را از مال حلال بدهد، اگرچه مخارج عیالاتش را از مال حرام می پردازد. (م 2011

م 3.) دادن یک صاع از قوت غالب واجب نیست اگرچه بهتر است قوت غالب را بدهد.

م 4. اگر کسی که فطره او  بر دیگری واجب است خودش فطره را بدهد، از کسی که فطره بر او واجب شده ساقط نمی شود. (م ۲۰۰۷)

مصرف زکات فطره

م 1. اگر زکات فطره را به یکی از هشت مصرفی که برای زکات مال گفته شده (فقرا، مساکین، ابن سبیل، فی سبیل الله و ...) برسانند کافی است، ولی احتیاط مستحبّ آن است که فقط به فقرای شیعه بدهد. (م 2014)

به چه کسانی نمی توان زکات فطره داد:

1. واجب النفقه: دادن زکات فطره به واجب النفقه که آن در نفقه هزینه کند جایز نیست.
2. به کسی که فطره را در معصیت مصرف می کند. (م 2017)
3. شرابخوار بنابر احتیاط واجب. (م 2016)
4. کسی که آشکارا معصیت کبیره می کند بنابر احتیاط واجب، ولی عدالت شرط نیست. (م 2016)

اولویت بندی در پرداخت زکات فطره، مستحب است:

1. خویشان فقیر
2. همسایگان فقیر
3. اهل علم فقیر
4. ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحبّ است آنها را مقدم بدارد. (م 2021)

اشتباه در موضوع

م 7. اگر انسان به خیال این که کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده باید دوباره زکات  فطره را بدهد. (م 2022)

م 8. اگر کسی بگوید فقیرم، نمی شود به او فطره داد مگر آن که اطمینان پیدا کند یا از ظاهر حالش گمان پیدا شود که فقیر است یا انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است. (م 2023)

 زمان پرداخت زکات فطره

1. وقت وجوب زکات فطره داخل شدن شب عید است و وقت پرداختن آن تا ظهر روز عید ادامه دارد.
2. اگر نماز عید نمی خواند تا ظهر روز عید بپردازد.
3. اگر می خواهد نماز عید را بخواند بنابر احتیاط واجب قبل از نماز بپردازد.
4. افضل بلکه احوط آن است که زکات فطره را در روز بپردازد.
5. اگر وقت دادن زکات گذشت و زکات را کنار گذاشته باید همان را به مستحقّ بدهد.
6. و اگر کنار نگذاشته باشد بنابر احتیاط (واجب) که زکات ساقط نمی‏شود، بلکه آن را به قصد قربت و بدون نیّت ادا و قضا می‏پردازد. (ترجمه تحریر، ج 1، ص 395)
7. مقدّم داشتن زکات فطره بر ماه رمضان جایز نیست، و در ماه رمضان هم بنا بر احتیاط واجب نپردازد.
8. البته مانعی ندارد به فقیر قرض دهد و در وقت وجوب، قرض را به عنوان فطره حساب نماید.
9. کنار گذاشتن فطره جایز است.
10. اگر فطره را کنار بگذارد، نمی‏تواند آن‏را برای خودش بردارد و مال دیگری را برای فطره  بدهد. (م 2032)
11. اگر وقت ادای زکات بگذرد و آن را در وقت کنار گذاشته باشد می‏تواند ادای آن را به مستحقّ تأخیر اندازد، خصوصاً با ملاحظه کردن بعضی مرجّحات.
12.   اگر مالی را که برای فطره کنار گذاشته از بین برود: (م 2034)
13. الف) چنانچه دسترسی به فقیر داشته و دادن فطره را تأخیر انداخته، باید عوض آن را  بدهد.
14. ب) اگر دسترسی به فقیر نداشته، ضامن نیست، مگر آن که در نگهداری آن کوتاهی کرده باشد.
15. در صورتی که زکات فطره را از مال خود جدا کرده باشد، اگر در محل خودش مستحق پیدا  شود:
16. الف) احتیاط واجب آن است که فطره را به جای دیگر نبرد.
17. ب) اگر آن‏را به جای دیگر ببرد و تلف شود، باید عوض آن‏را بدهد. (م 2035)