تولد امام محبوس

تولد امام محبوس

حسن پویا

موسی بن جعفر (ع) به کاظم، صابر، عبد صالح لقب یافته است. پدر ایشان امام صادق (ع) و مادر گرامی اش حمیده از بانوان برگزیده و پاک دامن بود. در منابع تاریخی سال ولادت حضرت 128 و 129 هجری ذکر شده است و به ماه و روز ولادت تصریح نشده و تنها به درد زایمان مادر گرامی حضرت در برگشت از سفر حج و منطقه ابواء اشاره شده، بنابراین 20 ذی الحجة صحیح تر است تا 7 صفر که برخی منابع قرون بعد گفته اند.

 ایشان بیست سال با پدر خویش زندگی کرد و در سن بیست سالگی به امامت رسید و با چهارتن از خلفای عباسی: منصور، مهدی، هادی و هارون عباسی همزمان بود.

درباره جایگاه و شأن موسی بن جعفر (ع)، امام صادق (ع) فرموده است که وی دری از درهای خداوند و دارنده علم، فهم، سخاوت و معرفت به نیازهای مردم زمان خود می باشد. (عیون اخبار الرضا، ج1، ص24)

امام کاظم (ع) مورد احترام بزرگان سایر مذاهب بود و در مناظرات علمی که با آنان داشت، به آگاهی، علم و علم غیب ایشان اعتراف داشتند. جایگاه حضرت چنان بود که هارون عباسی به فرزندش می گوید: ایشان برای خلافت سزاوارتر است ولکن علاقه به حکومت، مانع واگذار کردن آن است. (همان، ص88)

آری امام موسی بن جعفر (ع) سرآمد روزگار خویش بود و در میان مردم به کرامت و سخاوت شهرت داشت. آن حضرت بسیار صبور، حلیم و باگذشت بود و از این جهت به «کاظم» شهرت یافت. عبادت و سجده های طولانی حضرت مورد توجه همگان بود.

امام خمینی (ره) در این باره به روایتی از ایشان در سفارش به فرزندش امام رضا علیه السلام اشاره می کند:

فرزندم، بر توست که در عبادت خدا بکوشی و هرگز خود را از کوتاهی در عبادت مبرا ندان، زیرا خداوند آنچنان که شایسته و حق اوست، عبادت نمی شود. (آداب الصلوة، ص 75)

حضرت امام در کتاب «آداب الصلوة» و «چهل حدیث» به روایاتی از امام کاظم (ع) اشاره کرده و در بیان باطن نماز و حقایق آن و نیز تفسیر قرآن و ظاهر و باطن آن، از آنها بهره برده است.

دوران امامت موسی بن جعفر علیه السلام، یکی از دورانهای پر اختناق تاریخ اسلام است، بنی عباس در دوران اقتدار خود بودند و مخالفان حکومت را سرکوب و بازداشت می کردند. از این رو علویان بسیاری در این دوران، تبعید و یا کشته شدند. منصور علاوه بر به شهادت رساندن امام صادق (ع) درصدد بود امام کاظم(ع) را نیز به شهادت برساند که موفق نشد.

امام کاظم (ع) در زمان هادی، مهدی و هارون عباسی چندبار در بصره و بغداد به زندان افتاد چنانکه درباره مدت زندانی شدن حضرت از چهارسال تا چهارده سال نقل شده است، که حکایت از فضای پر خفقان حکومت و نیز سرکوب مخالفان دارد.

امام کاظم (ع) با توجه به جو حاکم به برخی از شیعیان اجازه داده بود که به حکومت نزدیک شوند و از این راه به کمک پیروان اهل بیت بپردازند. در این جو سخت و طاقت فرسا، پیروان حضرت راه تقیه را در پیش گرفتند و به صورت پنهانی و به سختی با حضرت در تماس بوده و گاه از طریق مکاتبه، به سوالات آنان پاسخ می دادند.

امام خمینی در این زمینه می فرماید:

حضرت موسی بن جعفر را پانزده سال یا ده سال در حبس نگه میدارد. آیا برای اینکه نماز می خواند؟ هارون و مأمون خودشان نماز می خواندند، امام جماعت هم بودند، امام جمعه هم بودند... برای این است که حضرت موسی بن جعفر مخالف با رژیم بوده است، با آن رژیم طاغوتی مخالف بوده. مخالفتش با رژیم، اسباب گرفتاری اش بوده. (صحیفه امام، ج 4، ص100)

در جای دیگری می فرماید:

ائمه ما علیهم السلام که همه شان کشته شدند، برای این بود که اینها مخالف با دستگاه ظلم بودند... اینطور شد که آنها را حبس کردند، کشتند، اذیت کردند، تبعید کردند. (همان، ص21) و این همه نشان از ایستادگی امام کاظم علیه السلام در برابر حکومت ستمگر بنی العباس دارد که به نام دین و خلیفه مسلمین این چنین عرصه را بر مردم تنگ کرده بودند و هر روز بر فشارهای خود می افزودند.

درباره فرزندان موسی بن جعفر (ع) اختلاف نظرهایی وجود دارد و در منابع تاریخی متفاوت ذکر شده، امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س)، شاهچراغ، حمزه و اسحاق و برخی دیگر از فرزندان حضرت که در ایران نیز مدفونند، از مشاهیر اولاد امام کاظم (ع) می باشند.

نسب امام خمینی (ره) نیز با سی واسطه به موسی بن جعفر (ع) می رسد.