امروز با امام: بیست وسوم آبان

امروز با امام: بیست‌وسوم آبان

ـ پیام به آقای سید مصطفی خمینی؛ خانوادگی (1343)

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

پنجشنبه نهم شهر رجب 84

نور چشم محترم، مصطفی خمینی- ایّده اللَّه تعالی و اعزّه- من اکنون در بورسای ترکیه بحمد اللَّه با سلامت زندگی می‏کنم و حالم خوب است. نگران من نباشید. آنچه مقدر است از جانب خدای تعالی جمیل و مورد تشکر است. قبلًا تلگرافی کردم و کاغذی نوشتم. شما به وسیله سازمان‏^[1] از سلامت خودتان مطلعم نمایید، و در صورت موافقت آنها کتاب «مکاسب» و حواشی آن را با «وسیله» و «حاشیه» و «رسائل» را بفرستید. اگر عبای زمستانی را هم بفرستید با چند پیراهن و شلوار بد نیست. لازم به تذکر نیست که باید با مادر و متعلقین با کمال مهربانی و عطوفت رفتار نمایید، مخصوصاً خدمت کنید به مادر که رضای خدای تعالی در آن است. هوای اینجا از ایران بهتر است. در هر صورت برای من به هیچ وجه نگران نباشید، و راضی نیستم به هیچ وجه تشبث به هیچ کس نمایید. خداوند تبارک و تعالی حاکم است و نِعمَ الحَکَم. وصیت من همان است که در وصیتنامه نوشتم. اثاث منزل، همه مال مادر است. کتب هم مال شماست. برای من پس از فوت، چند (: ده) سال روزه و دو- سه سال نماز استیجار نمایید. از خداوند تعالی توفیق شما و تأییدتان را خواستارم.

روح اللَّه الموسوی الخمینی‏

به همه متعلقین خصوصاً مادر سلام برسانید. هیچ یک نگران من نباشید. حالم خوب [است‏]» (صحیفه امام، ج‏1، ص: 432)

ـ سخنرانی در جمع علمای نجف؛ وظیفه سران کشورهای اسلامی- مسئولیت علما (1344)

[بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏]

خداوندا، زبان ما را از لغو نگهدار؛ دلهای ما را به خودت متوجه بفرما؛ ما را از غیر خودت منصرف بفرما؛ حب دنیا را از قلب ما بیرون کن؛ اخلاق نیک را در ما پابرجا کن؛ ما را در پناه امیر المؤمنین- سلام اللَّه علیه- از هر بدی نگه دار؛ ما را نسبت به اسلام و مسلمین خدمتگزار قرار بده؛ ما را نسبت به علمای اسلام قدردان قرار بده؛ علمای اسلام را در هر جا هستند حفظ بفرما؛ دیانت اسلام را، کلمه‏اش را، مقدم بر همه کلمات قرار بده [آمین حضار]؛ «اللهم أعلِ کلمةَ الإسلام».^[2]

آقایان می‏دانند که پیغمبر اسلام- صلی اللَّه علیه و آله و سلم- تنها قیام فرمود و در یک محیطی که همه با او مخالف بودند، قیام فرمود و زحمتهای زیاد، مشقتهای زیاد، رنجهای فراوان برد تا اینکه اسلام را به مردم ابلاغ فرمود. دعوت کرد مردم را به هدایت؛ دعوت کرد به توحید. آن قدر مشقتْ ایشان تحمل فرمود که گمان ندارم کسی طاقت آن را داشته باشد. بعد از رسول اکرم- صلی اللَّه علیه و آله و سلم- مسلمین به وظایف خودشان تا یک حدودی عمل کردند؛ اسلام را تقویت کردند؛ توسعه دادند اسلام را، تا اینکه یک مملکت بزرگ اسلامی در دنیا تشکیل شد که بر همه ممالک مقدم بود. خود رسول اکرم- به طوری که مکتوبشان در صحیح بخاری مضبوط است- مکتوبی را که به هرقل‏^[3] نوشتند، و آن طوری که تاریخ ضبط کرده است ایشان چهار تا مکتوب مرقوم فرموده‏اند به چهار تا امپراتور: یکی ایران، یکی روم، یکی مصر، یکی حبشه. و عین مکتوب ایشان- آن طوری که در ذهنم هست- مضبوط است. عین مکتوب ایشان را- به طوری که در ذهن من است- در موزه ترکیه زیارت کرده‏ام. این چهار مکتوبی که مرقوم فرموده‏اند به مضمون واحد است به چهار امپراتور و آنها را دعوت به اسلام کرده‏اند و دعوت به توحید؛ این مقدمه بوده است، شالوده بوده است از برای اینکه حقایق اسلام را به تمام دنیا، به تمام امپراتوریهای دنیا ابلاغ بفرمایند و اسلام به آن نحوی که هست معرفی بشود به مردم. مع الأسف آنها جواب مثبت، الّا پادشاه حبشه، نداده؛ و لهذا متوقف شده است آن دعوتی که رسول اکرم می‏خواستند بفرمایند و می‏خواستند اسلام را معرفی کنند. عَلی‏ أیِّ حالٍ با رنجهای فراوان، چه خود رسول اکرم و چه بعد از رسول اکرم کسانی که متکفل بوده‏اند ریاست اسلام را، با رنجهای فراوان اسلام را تقویت کردند. و دست به دست، این اسلام آمد تا الآن که به ما محول شده است؛ به این طبقه‏ای که الآن موجودند محول شده است. این طبقه موجوده‏اند که الآن مسئول اسلام و مسئول احکام اسلام هستند و این مسئولیت به حَسَب اختلاف مراتب اشخاص فرق می‏کند، بعضیها مسئولیتشان خیلی زیاد است، و بعضی هم مسئولیت دارند لکن به اندازه آنها نیست.

برنامه زندگی و حکومت در اسلام‏

کسانی که مسئولیتشان خیلی زیاد است دولتهای اسلامی است؛ رؤسای جمهور اسلام، سلاطین اسلام، اینها مسئولیتشان خیلی زیاد است و شاید بیشتر از همه طبقات باشد. اسلام الآن به دست این طبقه، به حسب اراده خدای تبارک و تعالی- تکویناً- سپرده شده است و آنها مسئولند بر حفظ اسلام و حفظ وحدت کلمه اسلام و حفظ احکام اسلام و معرفی کردن اسلام را به دنیای متمدن که گمان نشود اسلام مثل مسیحیت هست، فقط یک رابطه معنوی ما بین افراد و خدای تبارک و تعالی است و بس. اسلام برنامه زندگی دارد؛ اسلام برنامه حکومت دارد؛ اسلام قریب پانصد سال- تقریباً یا بیشتر- حکومت کرده است؛ سلطنت کرده است؛ با اینکه احکام اسلام در آن وقت باز آن طور اجرا نشده است که باید اجرا بشود لکن همان نیمه اجراشده‏اش ممالک بزرگی را، وسیعی را، اداره کرده است با عزت و شوکت از همه جهات، از همه کیفیات. اسلام مثل سایر ادیانی که حالا در دست است- شاید آنها هم در وقت خودش این طور بوده‏اند لکن سایر ادیانی که حالا در دست است، خصوصاً مسیحیت که هیچ ندارد جز چند کلمه اخلاقی و راجع به تدبیر مُدُن و راجع به سیاست مدن و راجع به کشورها و راجع به اداره کشورها برنامه ندارد- گمان نشود که اسلام هم مثل آنها برنامه ندارد. اسلام از قبل از تولد انسان شالوده حیات فردی را ریخته است تا آن وقت که در عائله زندگی می‏کند، شالوده اجتماع عائله‏ای را ریخته است و تکلیف معین فرموده است تا آن وقت که در تعلیم وارد می‏شود، تا آن وقت که در اجتماع وارد می‏شود، تا آن وقت که روابطش با سایر ممالک و سایر دوَل و سایر ملل هست. تمام اینها برنامه دارد، تمام اینها تکلیف دارد در شرع مطهر. این طور نیست که فقط دعا و زیارت است؛ فقط نماز و دعا و زیارتْ احکام اسلام نیست؛ این یک باب از احکام اسلام است. دعا و زیارت یک باب از ابواب اسلام است لکن سیاست دارد اسلام؛ اداره مملکتی دارد اسلام؛ ممالک بزرگ را اداره می‏کند اسلام. بر رؤسای جمهور اسلام، بر سلاطین اسلام، بر دوَل اسلامی است که اسلام را معرفی کنند به عالم.

مسیحیون خیال نکنند که اسلام هم، مسجد هم، مثل کلیساست. مسجد وقتی نماز در آن بر پا می‏شده است تکلیف معین می‏کرده‏اند؛ جنگها از آنجا شالوده‏اش ریخته می‏شده است؛ تدبیر ممالک از آنجا، از مسجد شالوده‏اش ریخته می‏شده است. مسجد مثل کلیسا نیست. کلیسا یک رابطه فردی ما بین افراد و خدای تبارک و تعالی- عَلی زَعْمِهم‏^[4]- هست لکن مسجد مسلمین در زمان رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و سلم- و در زمان خلفایی که بودند- هر جور بودند- مسجد مرکز سیاست اسلام بوده است. در روز جمعه با خطبه جمعه مطالب سیاسی است- مطالب مربوط به جنگها، مربوط به سیاست مدن، اینها همه در مسجد درست می‏شده است؛ شالوده‏اش در مسجد ریخته می‏شده است در زمان رسول خدا و در زمان دیگران و در زمان حضرت امیر- سلام اللَّه علیه.

باید اسلام را آن طور که هست معرفی کنند؛ مکلفند اینها. کسانی که خدای تبارک و تعالی به آنها ریاست داده است مسئولیت دارند در مقابل ریاستشان؛ باید اسلام را آن طور که هست معرفی کنند. باید یک برنامه رادیویی برای معرفی اسلام تهیه کنند؛ باید به علمای اسلام رجوع کنند تا اینکه آنها حقایق اسلام را برایشان تشریح کنند و آنها در اذاعه‏^[5] و در رادیوها و در سایر مطبوعات نشر بدهند.

پیغمبر اسلام می‏خواست در تمام دنیا وحدت کلمه ایجاد کند؛ می‏خواست تمام ممالک دنیا را در تحت یک کلمه توحید، در تحت کلمه توحید تمام ربع مسکون را قرار بدهد، منتها اغراض سلاطین آن وقت از یک طرف و اغراض علمای نصارا و یهود و امثال ذلک از طرف دیگر سد شد؛ مانع شد از اینکه ایشان بتوانند آن کار را انجام بدهند. الآن هم سد است؛ الآن هم آنها مانع هستند؛ الآن هم گرفتاری ما برای خاطر آنهاست؛ الآن هم یهود مانع هستند که اسلام ترویج بشود؛ الآن هم نصارا مانع هستند که اسلام را، آن طور که هست، معرفی کنند. مانع هستند.

تکلیف سران کشورهای اسلامی، حفظ وحدت کلمه‏

الآن بر رؤسای اسلام، بر سلاطین اسلام، بر رؤسای جمهور اسلام، الآن تکلیف است که این اختلافات جزئی موسمی را که گاهی دارند، این اختلافات را کنار بگذارند؛ عرب و عجم ندارد، ترک و فارس ندارد؛ اسلام- کلمه اسلام- پیغمبر اسلام، همان طوری که خودشان طریقه مبارزه‏شان بوده است، باید آنها هم تَبَع باشند، تبع اسلام باشند. اگر وحدت کلمه خودشان را حفظ کنند، اگر این اختلافات جزئی موسمی را کنار بگذارند، اگر همه با هم همدست بشوند- هفتصد میلیون می‏گویند که جمعیت هست، اما هفتصد میلیون متفرق به قدر یک میلیون هم نیستند؛ هفتصد میلیون متفرق به درد نمی‏خورد؛ هزارها میلیون متفرق هم به درد نمی‏خورد؛ اما اگر این هفتصد میلیون، دویست میلیونش، چهار صد میلیونش، با هم دست بدهند، دست برادری بدهند، حدود و ثغورشان را حفظ کنند، حدود خودشان را حفظ کنند لکن در جامعه اسلامی که مشترک ما بین همه است، در کلمه توحید که مشترک بین همه است، در مصالح اسلامی که مشترک بین همه است با هم توحیدِ کلمه کنند. اگر اینها توحید کلمه کنند، دیگر یهود به فلسطین طمع نمی‏کند؛ دیگر هندو به کشمیر طمع نمی‏کند. این برای این است که نمی‏گذارند شما متحد بشوید. بدانند آنها- می‏دانند هم- دستهایی که می‏خواهند منابع شما را از دستتان بگیرند، می‏خواهند ثروت شما را به رایگان ببرند، می‏خواهند ذخایر تحت الارضی و فوق الارضی شما را به یغما ببرند، آنها نمی‏گذارند که عراق و ایران با هم متحد بشود؛ ایران و مصر با هم متحد بشود؛ ترکیه و ایران با هم متحد بشود؛ همه‏شان با هم وحدت کلمه پیدا کنند. نخواهند گذاشت.

ولی شما تکلیفتان این نیست؛ رؤسا تکلیفشان این است که بنشینند با هم تفاهم کنند، حدود و ثغور خودشان را حفظ کنند، هر کدام حدود و ثغورشان محفوظ، لکن آن دشمن خارجی که به شما این قدر ضرر وارد می‏کند در مقابل او توحید کلمه کنید. اگر توحید کلمه بکنید، یک مشت یهودی دزد در فلسطین است، بیش از یک میلیون از مسلمین را ده سال، بیشتر از ده سال است که متفرق کرده‏اند و ممالک اسلامی نشسته‏اند با هم عزا گرفته‏اند، اگر توحید کلمه باشد چطور می‏توانند اینها، این یک مشت یهود دزد، چطور می‏توانند فلسطین شما را از دستتان بگیرند و مسلمین را از فلسطین بیرون کنند و نتوانید هیچ کار بکنید؟ اگر توحید کلمه کنید، چطور هندوی بدبخت می‏تواند کشمیر عزیز را از ما بگیرد و از مسلمین بگیرد و هیچ کاری از آنها نیاید؟

اینها مطالبی است که جزو واضحات است منتها تذکر لازم است. خود آنها هم می‏دانند این مطلب را لکن باید فکر کنند، باید بنشینند جلسه کنند، اجتماع کنند، فکر کنند، این اختلافات جزئی [را] کنار بگذارند. الآن اسلام در دست شما است. الآن رؤسای اسلام بدانند، سلاطین اسلام بدانند، رؤسای جمهور بدانند، شیوخ بدانند، آنهایی که ریاست دارند در اسلام، بدانند که خدای تبارک و تعالی این ریاست را به آنها داده است؛ مسئولیت دارد رئیس یک قوم شدن؛ رئیس یک ملت شدن، مسئولیت دارد نسبت به آن ملت، نسبت به آن قوم، نسبت به زندگی آن قوم؛ نسبت به حوادثی که برای آن قوم پیش می‏آید. مسئولند اینها؛ دیگران محتاج به اینهایند.

این از عجایب است. این مطلب از عجایب است که ثروت در دست شرق است، این ثروت مهم نفت در دست شرق است، در دست مسلمین است- اینکه در ممالک اسلامی است- این مخازن بسیار مهمی که دنیا به واسطه آن [و] هر مملکتی پیشرفت کرده است به واسطه این مخازن پیشرفت کرده است؛ هر جنگی مقدم شده است، هر مملکتی در جنگ مقدم شده است، به واسطه موجهای نفت مقدم شده است؛ اینها در دست شماست، عراق بحمد اللَّه نفت دارد، ایران بحمد اللَّه نفت دارد، کویت نفت دارد، حجاز نفت دارد، نفت دست مسلمین است. آنها باید بیایند به شما تملق بگویند، دست شما را ببوسند، پای شما را ببوسند و این ذخایر را به قیمت أعلَی القِیَم‏^[6] بخرند؛ شما نباید از آنها یک تملقی بگویید ان شاء اللَّه نمی‏گویید آنها باید تملق شما را بگویند؛ ثروت دست شماست. مع ذلک انسان می‏بیند که مطلب این طور نیست. جوری مستعمِرینْ این مطلب را درست کرده‏اند که بعض ممالک را بازی دادند و خیال می‏کنند که نه، باید از آنها هم یک تملقی بگویند، به آنها هم یک تعارفی بدهند، تا اینکه ثروت آنها را هم ببرند. این تأسف دارد.

تا وحدت کلمه نباشد، تا رؤسای اسلام، وحدت کلمه در خودشان ایجاد نکنند، تا فکر نکنند بر بدبختیهای ملتهای اسلام، بدبختیهای اسلام، بدبختیهای احکام اسلام، غربت اسلام و قرآن کریم، سیادت نمی‏توانند بکنند. باید فکر کنند، عمل کنند، تا سیادت کنند. و اگر این مطلب را انجام بدهند، سید دنیا خواهند شد. اگر اسلام را آن طوری که هست به دنیا معرفی کنند و آن طوری که هست عمل بکنند، سیادت با شماست؛ بزرگی با شماست: لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ.^[7]

این راجع به آن دسته که رؤسای سیاسی ما هستند. دسته دیگر که علمای اسلام هستند و مراجع عالیمقام هستند، آنها هم مسئولیتشان خیلی زیاد است؛ خیلی زیاد. شاید به یک معنا مسئولیت علمای اسلام از همه کس زیادتر باشد. بر آنهاست که اسلام را آن طور که می‏دانند معرفی کنند بر دنیا. البته ما وسایل نداریم؛ این هم از بی‏عرضگیِ ماست؛ ما وسایل نداریم، همه وسایل دست دیگران است. مسلمین بِما هُمْ مُسْلِمین، علما بِما هُمْ عُلَما، ندارند یک دستگاهی که اسلام را ابلاغ کنند به دنیا و بگویند اسلام این است. یک کالای به این خوبی، یک کالای به این خوبی دست شما هست و نمی‏توانید عرضه کنید به عالَم که ما این را داریم. آنها انجیل خودشان را که تویش آن مطالبی است که ملاحظه فرمودید، هر کس دیده، آن انجیل دروغی را، آن انجیل اصلی که نیست، آن انجیل دروغی را آنها به تمام دنیا عرضه داشته‏اند و مبلغینشان در همه دنیا رفته، و از قراری که گفتند همین اخیراً که این ممالک اسلامی، این ممالکی که در تحت اسارت بودند، اینها یکی یکی از اسارت بیرون آمدند، اصلًا دنبال آن مبلغین پاپ رفتند، و آنها را به صورت مسیحیت در آورد [ند] ما در محیط خودمان هم نمی‏توانیم، در محیط خودمان هم نمی‏توانیم احکام اسلام را آن طوری که هست عرضه بداریم. ما مباحثاتمان از حدود کتاب «طهارت» و کتابِ- عرض می‏کنم که- «خمس» و کتاب چه و چه، از این حدود تجاوز نمی‏کند. سیاست اسلام را بحثْ دیگر نمی‏کنیم از آن؛ حدود اسلامی دیگر بحث از آن نمی‏شود. اجرا نشدنْ غیر آن است که نباید عرضه داشت به دنیا؛ باید عرضه داشت آقا. این یک مطلبی است که باید دنیا بفهمد که اسلام برنامه دارد.

اسلام برای همه چیز، برای همه زندگیها، برنامه دارد. این را کی باید معرفی کند جز علمای اسلام؟ علمای اسلام- کثّر اللَّه أمثالهم- با همه زحمتهایی که می‏کشند، با همه رنجهایی که می‏برند لکن مسئولیتشان زیادتر از این معانی است. خدای تبارک و تعالی به آنها عزت داده است، به آنها عظمت داده است، دیگران را تَبَع آنها قرار داده است، ملت را تابع آنها قرار داده است؛ اینها همه مسئولیت می‏آورد؛ همان طوری که رسول اکرم- صلی اللَّه علیه و آله و سلم- مسئولیت داشت و قیام کرد بر مسئولیت خودش؛ قیام کرد به مسئولیت خودش. باید قیام کرد به مسئولیت؛ باید اسلام را آن طوری که هست، نه آن طوری که حالا در دست مثلًا چهار تا فرض کنید مقدس مآب فقط کتاب مفاتیح است، و عرض می‏کنم که باید آن طوری که هست احکام اسلام را معرفی کرد. گفت به دنیا که ما یک همچو کالای بزرگی داریم، یک همچو قوانین مترقی داریم؛ محتاج نیستیم به اینکه در قوانین به کسی دیگر مراجعه کنیم؛ در هر بابی از ابوابْ قانون داریم ما. اسلام تکلیف معین کرده است، قانون معین کرده است؛ مسلمین محتاج نیستند به اینکه در قوانین تبعیت از غیر بکنند. الآن جوانهای ما، این جوانهای دانشگاهها، چه در اینجا، چه در ایران، چه در سایر ممالکی که هستند، اینها نمی‏دانند که اصل اسلام چه چیز است یا اصلًا مطلع نیستند که اسلام یعنی چه. اسلام را غیر از یک نمازی و غیر از یک- عرض می‏کنم که- طهارات و امثال ذلک، چیز دیگری ادراک نکردند؛ و اعتقاداتشان این است که خوب، ما اگر چنانچه بخواهیم مسْلم بشویم و به اسلام عمل کنیم چیزی ندارد که عمل کنیم. می‏گویند این را، برای اینکه اسلام معرفی نشده است. این حرف، این مطلب را می‏گویند که چه برنامه‏ای اسلام دارد که ما عمل کنیم؟ خوب، فلان طایفه برنامه دارد، فلان طریقه برنامه دارد، برنامه زندگی دارد، ما زندگی می‏خواهیم. اسلام یک مطلبی است فردی ما بین انسان و خدای تبارک و تعالی؛ بیش از این چیزی نیست، بنا بر این برنامه‏ای ندارد تا اینکه ما عمل بکنیم. این برای این است که مطلع نیستند از اسلام؛ اطلاعی از احکام اسلام ندارند؛ خیال می‏کنند که برنامه ندارد اسلام. بر علمای اسلام است که این مطلب را تصویب [کنند] البته خودشان با مسائلی که دارند نمی‏توانند، اما تصویب این مطلب بر علمای اسلام است که تصویب کنند این مطلب را، که اسلام را، همه شئون اسلام را، همه فنون اسلام را، همه احکام اسلام را بنویسند، بیان کنند، عرضه بدارند به دنیا. قوانین اسلام را در هر رشته‏ای که هست بنویسند، منتشر کنند؛ اگر موفق بشوند دستگاه فرستنده پیدا بکنند که به دنیا ابلاغ بکنند؛ اسلام را آن طور که هست معرفی کنند به دنیا؛ بفهمد دنیا که ما چه داریم و با اینکه این را داریم این طور زندگی می‏کنیم. این مسئولیت بزرگی است که به دوش علمای اعلام- أعلَی اللَّه کلِمَتَهُم- به دوش آنهاست و شما آقایان، شما فضلای اعلام و علمای جوان هم مسئولیت دارید؛ آتیه اسلام به دوش شماست مسئولیتش؛ الآن هم مسئولیت دارید و بسیار مسئولیت سنگینی است.

باید از همین حالا، همین جوان شانزده ساله، همین جوان بیست ساله که [در] مدارس هست، در مدارس علمی هست، از حالا باید آن طوری که رضای خداست، آن طوری که دستورات الهی است، از حالا باید خودش را عادت بدهد به اینکه آن طور باشد. یک قدم که برای تحصیل علم برمی‏دارد، یک قدم هم برای تحصیل اخلاق خوب و تهذیب بردارد. اگر خدای نخواسته عالِمی مهذب نباشد، اگر خدای نخواسته عالمی آن طوری که اسلام می‏خواهد نباشد، این ضررش از نفعش بیشتر است. تمام ادیانی که مخترَع است و تمام ادیانی که اختراع شده است و کذب است، این اشخاص تحصیلکرده مؤسسش هستند، اشخاصی که در حوزه‏های علمیه تحصیل کرده‏اند لکن مهذب نبودند. شما ملاحظه بفرمایید رؤسای مذاهب باطله را، می‏بینید که رؤسای مذاهب باطله تمامشان از اشخاصی هستند که درس خواندند، ملّایند لکن مهذب نبودند.

اینجا، در پناه حضرت امیر- سلام اللَّه علیه- است. بودن آقایان در ارض مقدس نجف، در پناه حضرت امیر- سلام اللَّه علیه- هم یک تکلیف زیاد برای انسان می‏آورد. اصلِ خودِ بودن در نجف فرق دارد با اینکه کسی در- فرض کنید که- کویت باشد، یا کسی در تهران باشد، یا کسی در بغداد باشد. بودن در نجف خودش یک مسئله‏ای است؛ یک مسئولیتی دارد. انسان ببیند که حضرت امیر- سلام اللَّه علیه- در زندگی‏اش چه وضعی داشته است؛ چه سلوکی در زندگی داشته است- چه در زندگی انفرادی، چه در زندگی اجتماعی. انسان تفکر کند بر احوال حضرت امیر- سلام اللَّه علیه؛ ملاحظه کند که چه زحماتی برای اسلام کشیده است؛ چقدر زخم خورده است؛ چقدر رنج برده است؛ چقدر جنگ کرده است؛ چقدر تشنگی خورده است- اینها را ملاحظه کند انسان. یک همچو اسلامی که به دست ما سپرده شده است، به دست شما آقایان سپرده شده است، مسئولیت دارید اگر خدای نخواسته در خلال تحصیل علمْ همان فکر این باشید که دقایق علمی را ادراک بکنید لکن فکر تهذیب نباشید. مهذب کنید خودتان را؛ مهذب بشوید به آداب اللَّه؛ به سُنَن اللَّه؛ اگر چنانچه این نباشد علم اثری ندارد.

آن نوری که خدای تبارک و تعالی‏ یقذفه فی قلب من یشاء، اگر مهذب نباشد قذف نخواهد شد.^[8] یک فنی است، یک فنی است آن علمی که نورانیت می‏آورد و نور است و خدای تبارک و تعالی آن را عنایت می‏فرماید. آن به هر قلبی عنایت نمی‏شود؛ هر قلبی لایق آن نیست. تا مهذب نباشد، تا خودش را خالی نکند از اخلاق زشت، خالی نکند از اعمال زشت، تا متوجه به خدا نباشد و تمام قلب را به او تسلیم نکند، خدای تبارک و تعالی قذف نمی‏فرماید. گزاف نیست این مطلب؛ این طور نیست که: خیر، من دقایق علوم را می‏دانم. خیر، خیلیها دقایق علوم را [می‏دانستند] «غزالی» هم خیلی خوب می‏دانست، «ابو حنیفه» هم خوب می‏دانست، خیلیها می‏دانستند، خیلی از اشخاص هستند که دقایق علوم را از همه بهتر می‏دانند و آن نوری که خدای تبارک و تعالی به آنها عنایت باید بکند نمی‏فرماید. این تهذیب می‏خواهد؛ این زحمت می‏خواهد؛ این ریاضت می‏خواهد. آقا شما که آمدید وارد شدید در این قوم، باید ریاضت بکشید؛ باید زحمت بکشید؛ باید مراعات کنید؛ محاسبه کنید نفس خودتان را؛ شب که از مطالعه فارغ می‏شوید، آخر شب، محاسبه کنید امروز چند تا کار خلاف، نعوذ باللَّه- ان شاء اللَّه که نیست- امروز چند تا- نعوذ باللَّه- غیبت کردم، به چند تا عالم جسارت کردم. می‏دانید که اگر یک کلمه، یک کلمه، به یکی از مراجع اسلام اهانت بشود، پیش خدا چه است؟ «فَقَدْ بارَزَ اللَّهَ بِالمُحارَبَة»!^[9] اینها اولیای خدا هستند.

باید هر قدمی که در راه تحصیل برداشته می‏شود، اگر عرض نکنم دو قدم، لا اقل یک قدم هم در باب تهذیب اخلاق، در باب تحکیم عقاید، در باب استقرار ایمان در قلب [برداشته شود]. اینها تفکر لازم دارد؛ محاسبه لازم دارد؛ مراقبه لازم دارد. آقایان باید مراقبه کنند، باید مراقبت کنند خودشان را. از صبح تا عصر باید مراقب خودشان باشند. نفس انسان سرکش است، یک آن از آن غافل بشویم، نعوذ باللَّه، انسان را به کفر می‏کشد نه به فسق، اگر غافل بشود انسان. شیطان راضی نیست به فسق ما، او کفر ما را می‏خواهد. او می‏خواهد همه را منتهی کند به کفر؛ منتها از معاصی کوچک می‏گیرد و کم کم وارد می‏کند در بزرگتر، و کم کم در بزرگتر، و کم کم بالاتر تا برسد به آنجا که خدای نخواسته انسان را منحرف کند اصلًا از اسلام. باید مراقبت کنید آقا از خودتان؛ باید از اول صبح که از خواب پا می‏شوید، یا اول اذان یا ان شاء اللَّه قبل از اذان که پا می‏شوید از خواب ... باید مراقب خودتان باشید. در این مجتمع باید مراقبت کرد؛ در این اجتماعات، در این اجتماعات دوتایی، چهار تایی، صدتایی، ده تایی باید مراقبت کرد: احترام کرد از بزرگان، احترام کرد از رفقا، احترام کرد از مؤمنین. لسان سوء، نعوذ باللَّه، نداشت؛ اشکال [و] مناقشه بیجا انسان نکند. اگر فرض بفرمایید شما در نظرتان یک کسی یک کاری انجام می‏دهد یا انجام نمی‏دهد و ناگوار است در نظر شما، محمول به صحت است. نباید انسان همین طور بدون اینکه توجه کند به مطلبی، یکوقت خدای نخواسته جسارت کند به یک مؤمنی، به یک مسْلمی، به یک طلبه‏ای، به یک اهل علمی، فضلًا از اینکه به یک عالِمی، فضلًا از اینکه به یک مرجعی. اینها [را] باید مواظبت کرد؛ انسان باید خودش را مواظبت کند؛ حفظ کند این جهات را تا موفق بشود.

شما بعدها یک مسئولیت بزرگی به عهده‏تان است. عالِم یک شهر بشوید، مسئولیت آن شهر را دارید؛ ان شاء اللَّه عالِم یک مملکت بشوید، مسئولیت آن مملکت را دارید؛ مرجع یک امت بشوید، مسئولیت آن امت را دارید. از حالا شالوده این معنا را که بتوانید در آن وقت مسئولیت خودتان را و دین خودتان را ادا کنید، از حالا باید به فکر این مطلب باشید. بخواهید که خیر، ما حالا درسمان را می‏خوانیم و بعدها ان شاء اللَّه، بعد از اینکه پیر شدیم، ان شاء اللَّه وارد می‏شویم در تهذیب اخلاق؛ این امکان ندارد؛ امکان ندارد این امر. اگر در جوانی انسان مهذب شد، شد. اگر در جوانی خدای نخواسته مهذب نشد، بسیار مشکل است که در زمان کهولت و پیری که اراده ضعیف است و دشمن قوی، اراده انسان ضعیف می‏شود و جنود ابلیس در باطن انسان قوی، ممکن نیست دیگر آن وقت. اگر هم ممکن باشد بسیار مشکل است. از حالا به فکر باشید؛ از جوانی به فکر باشید. الآن هر قدمی که شما برمی‏دارید رو به قبر است. هیچ، هیچ معطلی ندارد؛ هیچ اشکالی ندارد. هر دقیقه‏ای که از عمر شریف شما می‏گذرد، یک مقداری به قبر و آنجایی که از شما سؤالات خواهند کرد و همه مسئول خواهید بود، دارید نزدیک می‏شوید. فکر این مطلب را بکنید که قضیه نزدیک شدن به مرگ است، و هیچ کس هم سند به شما نداده است که صد و بیست سال عمر کنید. صد و بیست ساله نداریم؛ ممکن است بیست و پنج ساله انسان بمیرد، ممکن است پنجاه ساله بمیرد، ممکن است شصت ساله بمیرد؛ هیچ سندی ندارد. ممکن است که همین حالا- خدای نخواسته- سندی نیست. باید فکر کنید؛ باید در این مطلب تأمل کنید؛ مراقبه کنید. اخلاق خودتان را مهذب کنید؛ مهذبتر کنید ان شاء اللَّه؛ اعمال خودتان را منطبق با اسلام کنید، با احکام اسلام کنید، تا ان شاء اللَّه موفق بشوید و در تحت قُبه مطهره مولا- سلام اللَّه علیه- انوار علم به شما، آن علمی که رضای خدا در آن است، آن علمی که نور است، آن علمی که شما را نزدیک می‏کند به خدای تبارک و تعالی به شما عنایت بشود. آن محتاج به ریاضت است؛ شما هم که دارید ریاضت می‏کشید، این ریاضتها هم روی آن ریاضتها از خداوند تعالی توفیق همه آقایان را مسألت می‏کنم؛ از خداوند تعالی عزت و عظمت اسلام و مسلمین را مسألت می‏کنم؛ از خداوند تعالی عزت و عظمت مراجع اسلام را مسألت می‏کنم؛ از خداوند تعالی طول عمر مراجع اسلام را مسألت می‏کنم؛ از خدای تبارک و تعالی تهذیب اخلاق محصلین را مسألت می‏کنم [آمین حضار].» (صحیفه امام، ج‏2، ص: 29 ـ 41)

ـ نامه به خانم فریده مصطفوی؛ خانوادگی (1351)‏^[10]

«بسمه تعالی‏

دختر عزیزه‏ام، دیروز دو نامه از شما واصل، یکی تاریخ 13 و دیگری تاریخ 22 شهر رمضان. از سلامت شما بسیار خوشوقت شدم. از خداوند متعال خواستارم که همیشه خودتان و هر کس به شما بستگی دارد سلامت و سعادتمند باشند. از خبر آقای اعرابی و آقای اشراقی خوشوقت شدم. معلوم می‏شود امسال ان شاءاللَّه سال آشتی‏کنان است [!] چون از قرار معلوم، خازنجون‏^[11] هم با آقای آقابزرگ آشتی کردند. از آن هم خوشوقت شدم. امید است آقای عمو هم با خانمشان صلح کنند. صلح و صفا از نعمتهای بزرگ الهی است که شاید عوض نداشته باشد. امید است آقای اشراقی با اینجانب هم صلح کنند که موجب راحتی روح من در این آخر عمر شود. سلام خدمت آقای اعرابی و آقای اشراقی و خانم فرشته‏^[12] برسانید. از صدیقه‏^[13] عزیزه‏ام هم کاغذی داشتم جواب نوشتم؛ ان شاءاللَّه رسیده است. از خانم‏^[14] مدتی است کاغذ ندارم. خبر سلامتش را به واسطه می‏شنوم. لابد زیادی دید و بازدید موجب فراموشی شده است. به همه خانمها سلام برسانید. به احمد^[15] بگویید یک عکس از خودش و بچه‏اش بفرستد. اقلیما^[16] سلام می‏رساند. والسلام علیک.

شب 7 شوال 92- پدرت.» (صحیفه امام، ج‏2، ص: 465)

ـ نامه تشکر به آقای سید احمد دعایی؛ شهادت سید مصطفی (1356)

«بسمه تعالی‏

2 حج 97

به عرض می‏رساند، مرقوم شریف که حاکی از سلامت مزاج محترم و حاوی تفقد از این جانب در این حادثه‏^[17] بود موجب تشکر گردید. از عواطف کریمه جنابعالی و سایر آقایان محترم و اهالی و مؤمنین یزد تشکر؛ از جنابعالی تقاضا می‏شود که به همه آقایان پس از سلام، تشکر این جانب را ابلاغ فرمایید و نیز از کسانی که تلگراف نموده و نرسیده است متشکرم. و السلام علیکم و رحمة اللَّه.

روح اللَّه الموسوی الخمینی.» (صحیفه امام، ج‏3، ص: 264)

ـ پیام به دانشجویان مقیم خارج؛ وعده پیروزی نهایی ملت (1357)

«بسمه تعالی‏

13 ذی الحجه 98

پیام شما دانشجویان عزیز رسید.^[18] من از غیرتمندی شما جوانان برومند و از شجاعت و شهامتتان احساس غرور و سرفرازی می‏کنم. امید من در این نهضت اسلامی شما جوانان برومند خارج و داخل هستید. عزیزان من صبور باشید؛ خداوند با صابران است. پیروزی با ملت بزرگ است که بپاخاسته و حق خود را مطالبه می‏کند. کنگره‏های ستمکاری یکی بعد از دیگری دارد فرو می‏ریزد، با قدری پافشاری و پشتکار پیروزی نهایی به خواست خداوند متعال نصیب ملت خواهد شد. و السلام علیکم و رحمة اللَّه.» (صحیفه امام، ج‏4، ص: 497)

ـ پیام به ملت ایران؛ کمک‏رسانی به زلزله زدگان خراسان (1358)

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ‏

تا کنون اخبار تأثرانگیز و وحشتناکی از فاجعه زلزله خراسان و خسارات جانی و مالی بسیاری که به برادران و خواهرانمان وارد شده است واصل شده. با عرض تسلیت به ملت عزیز- خصوصاً بازماندگان این فاجعه- از عموم ملت شریف تقاضا می‏کنم که بدون فوت وقت به کمک برادران و خواهران خود بشتابند و با هر وسیله ممکن آنان را نجات دهند.

این فاجعه احتیاج به کمک همگانی دارد. برادران و خواهران محترم! برای نجات بندگان خدا بپاخیزید و عجله کنید و آنچه در این مورد صرف نمودید و خواستید از وجوه شرعیه محسوب نمایید، مورد قبول است. از خداوند تعالی رفع گرفتاری ملت شریف را [مسألت‏] می‏نمایم.

روح اللَّه الموسوی الخمینی.» (صحیفه امام، ج‏11، ص: 46)

ـ پیام به شورای انقلاب؛ بسیج همگانی برای کمک به زلزله زدگان خراسان (1358)

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

شورای انقلاب جمهوری اسلامی‏

به طوری که تا کنون اطلاع داده‏اند، فاجعه زلزله خراسان، مصیبت بزرگی به بار آورده است که محتاج به سرعت عمل است. لازم است تمام سازمانها و نیروهای امدادی با هماهنگی به کمک بشتابند و برادران و خواهران خود را نجات دهند. دستور به تمام سازمانها دهید به طور ضربتی عمل کنند، و هماهنگی را مراعات نمایند.

روح اللَّه الموسوی الخمینی.» (صحیفه امام، ج‏11، ص: 47)

ـ حکم انتصاب آقای محمدباقر رفیعی به سمت امامت جمعه شهر ری (1358)

«بسمه تعالی‏

23 ذی الحجه 99

جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمد باقر رفیعی- دامت افاضاته‏

طومار مفصلی از اهالی محترم شهر ری- ایّدهم اللَّه تعالی- واصل گردید که در آن تقاضای اقامه نماز جمعه در آن شهر نموده بودند. و با توجه به وضع زمان و احتیاج مسلمانان به اجتماع بیشتر، مقتضی است جنابعالی انجام این فریضه بزرگ الهی را به عهده گرفته، و بدین وسیله به امامت نماز جمعه منصوب می‏شوید. امید است اهالی محترم نیز فرصت را مغتنم شمرده، هر چه باشکوهتر و با اجتماع بیشتر، فریضه جمعه را انجام دهند. از خدای تعالی موفقیت همگان را خواستارم. و السلام علیکم و رحمة اللَّه.

روح اللَّه الموسوی الخمینی.» (صحیفه امام، ج‏11، ص: 48)

ـ سخنرانی در جمع اعضای هیأت دولت؛ ضرورت حفظ هماهنگی دولت و ملت (1360)

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

حفظ همبستگی موجود میان ملت و دولت‏

من گمان می‏کنم که بعضی تحولاتی که بعد از انقلاب در ایران پیدا شد، این تحولات بود که ما را به مسائلی که تا کنون رسیده‏ایم، رسانده است. و مِن جمله از تحولات، این هماهنگی ملت با دولت است. این شاید در رأس سایر تحولات باشد. ما باید این هماهنگی را با هر قیمتی که شده است، با هر زحمتی که شده است، حفظ کنیم. اگر- خدای نخواسته- از دست ما این هماهنگی بیرون برود، کارهای شما فَشَل خواهد شد و مملکت به همان مسائلی که سابق بود- خدای نخواسته- کشانده خواهد شد. ما الآن در [غیر] ایران، گمان ندارم که در جای دیگری- لا اقل آنجاهایی که ما اطلاع از آنها داریم- این معنا باشد که این جور هماهنگی بین ملت و دولت باشد. ما بنای بر این نداریم؛ یعنی، دولت ما بنای بر این ندارد که یک مسئله‏ای را در یک اتاق سربسته، این مسأله را خودش طرح بکند و تحمیل کند بر ملت؛ مثل قضیه پیشنهاد فهد.

دولتهای منطقه، همه دولتها- ما حالا دولتهای منطقه بیشتر در نظرمان هست- دولتهای منطقه- اگر عموماً گفته نشود- به طور اکثریت قاطع، این طورند که خودشان یک چیزی را طرح می‏کنند؛ کاری به این ندارند که مصالح ملت چیست، نظر ملت چیست، مردم چه کاره‏اند. اگر یک جایی هم- فرض کنید که- یک مجلس شورایی باشد، یک صورتی است که مثل مجلس شورای زمان محمد رضا و زمان رضا شاه، که یک صورتی است که خوب ما هم مجلس داریم، و الّا مجلس به آن معنایی که واقعاً برگزیده‏های خود ملت باشند بدون تحمیل، و نظر خود ملت باشد بدون این [که‏] تحمیل بشود، من گمان ندارم که جایی را شما بتوانید پیدا کنید که این طور باشد که صد درصد ملت است و همه امور در دست ملت است و دولت برگزیده از ملت است و خدمتگزار ملت.

ما نمی‏خواهیم که و شما نمی‏خواهید که برگردد مسأله به مسئله زمان محمدرضا یا زمان رضا خان. و اگر سست ما بیاییم و این هماهنگی را حفظ نکنیم، خوف این معنا هست که آنهایی که از اسلام سیلی خوردند و آنهایی که نگران اوضاع ایران، بلکه نگران اوضاع منطقه هستند، یک کاری بکنند؛ یک راهی را پیش بگیرند که ملت را خسته کنند، اختلاف ایجاد کنند بین افراد ملت، اختلاف ایجاد کنند بین دولت و ملت و یک راهی باز کنند که یک رضا شاهی را دوباره بیاورند به عنوان رئیس جمهور اسلامی- به عنوان شاهنشاهی نمی‏آورند- به عنوان رئیس جمهور صد در صد اسلامی! و بسیاری از مسائل اسلامی را هم از من و شما بیشتر عمل کند. از این جهت، در رأس برنامه‏های دولت، باید این مطلب باشد که این هماهنگی را حفظ بکند؛ خیال نکنند که ما دولت هستیم و باید مسئله‏ای را که ما طرح می‏کنیم ملت بپذیرد، چه روی مصالحش باشد، چه نباشد.

شما می‏بینید که خودشان می‏روند طرح درست می‏کنند، می‏روند در امریکا بین مصر و تل‏آویو و واشنگتن یک طرحی درست می‏کنند و بعد هم می‏گویند که این طرح باید اجرا بشود؛ کاری ندارند به اینکه ملت مصر چه کاره است، ملت فلسطین چه کاره است، لبنان چه کاره است. ظلمهایی که به اینها شده است، چه [می‏باشد]، اینها را هیچ کار ندارند، روی مصالح خود قدرتمندها این مطالب را پیش می‏آورند و دولتها، ملتها را به هیچ حساب می‏کنند؛ همین طوری که شما دیدید که در زمان محمد رضا و رضا شاه، دولت، ملت را هیچ حساب می‏کرد؛ چنانچه آن کسی که در رأس بود، آن خائنی که در رأس بود، همه را هیچ حساب می‏کرد. رضا خان همه را هیچ حساب می‏کرد و محمد رضا هم این طور بود و این اسباب این می‏شد که آنها بتوانند سلطه خودشان را تحمیل کنند؛ برای اینکه غیر از یک نفر کسی نیست. با یک نفر می‏شود تفاهم کرد. اینکه اینها نمی‏خواهند پای ملت در کار باشد، برای این [است‏] که با ملت تفاهم کردن کار آسانی نیست. اما با یک نفر رئیس جمهور، با یک نفر نخست وزیر، با یک نفر شاه، اینها می‏توانند تفاهم کنند و مسائلشان را به او بگویند و این هم به مردم تحمیل کند. مردم هم که در صحنه نیستند و ابرقدرتها نمی‏خواهند باشند. دولتهایی را هم که سرکار می‏آورند، با همین میزان [سر] کار می‏آورند که به ملتها کار نداشته باشید شما؛ شمایید که حاکم هستید، شمایید؛ باید همه کارها را خودتان انجام بدهید.

الآن این تحولی که در ایران است، این مسأله را از بین برده. مسأله این [است‏] که ما رئیس جمهوری داریم که باید حتماً به مردم حکومت کند و نخست وزیر و هیأت دولتی داریم که همه امور دست اینهاست. و «ملت چه کاره است، ما هستیم که هستیم»، این مسأله در ایران مطرح نیست. و یکی از تحولات بزرگی است که ایران به خواست خدای تبارک و تعالی به دست آورده و این تحول موجب این شده است که کارهای شما پیش برود. شما نمی‏توانید کارهایی که الآن در ایران هست انجام بدهید، الّا با هماهنگی با ملت. هماهنگی با ملت هم این است که شما توجه کنید به خواستهای اینها. مردم یک استاندار خوب می‏خواهند، اینکه تقاضای صحیحی است. خوب، شما یک استانداری که- فرض کنید- در فلان جا هست و با مردم نمی‏سازد، این استاندار را بردارید، یک استاندار دیگر بگذارید؛ تفاهم کنید. علما هم فرض کنید که در بلاد هستند، آنها نمی‏خواهند که سلطنتی بکنند، حکومتی بکنند. آنها مصالح مردم را ملاحظه می‏کنند.

فرض کنید می‏گویند: فلان رئیسی که در اینجا هست، این با مصالح مردم سازگار نیست.

این کاری ندارد؛ خوب، این را یک جای دیگر می‏گذارندش. یا اگر آدمی است که واقعاً هر جا بگذارند خراب است، کنارش می‏گذارند و چه می‏کنند. مقصود من این است که تفاهم بین دولت و ملت و تفاهم اساسی بین ملت و دولت وقتی است که بین روحانیت و ملت باشد.

اینکه دیدید که در همه این زمانها روحانیت مورد هجمه بوده- زمان رضا شاه را شاید هیچ یک از شما ادراک نکرده باشد، درست که بداند چه می‏کردند. تمام صدمه‏ها بر روحانیت بود- این روی همین معنا بوده که آنها می‏دیده‏اند که روحانیت با ملت دستشان توی هم است و چنانچه اینها زنده بمانند و اینها دارای یک هویتی باشند، اگر یک کاری بخواهند بکنند، اینهایند که می‏توانند صدا کنند. خوب رضا شاه هم دید که در خیلی از جاها، قیام از طرف روحانیت شد؛ از خراسان شد، از اصفهان شد، از جاهای دیگر هم شد، از آذربایجان شد. از این جهت، اینها می‏خواهند، اساس مطلب این است که ملت را از مسائل روز کنار بگذارند. تماس با ملت نداشته باشد هم مسائل روز و این یک ضرری است که بر دولتها وارد می‏شود و خودشان ملتفت نیستند.

شمایی که الآن متوجه این مطلب هستید و احساس این مطلب را کرده‏اید که هر چه دارید از مردم است، اگر مردم نبودند، اگر این مردم، خصوصاً این مستضعفین، خصوصاً این جنوب شهریهای به اصطلاح پابرهنه‏ها، اگر اینها نبودند، شماها یا در حبس الآن بودید یا در تبعید بودید یا در انزوا؛ همه شما، یا باید بنشینید توی خانه‏هایتان و نتوانید یک کلمه صحبت بکنید یا اگر صحبت کردید، باید حبس بروید، زجر بکشید، باید تبعید بشوید و امثال ذلک. این ملت است که آمد شما را از این همه گرفتاریها بیرون آورد و آورد و با رأی خودش، مجلس درست کرد و جمهوری اسلامی را تنفیذ کرد و رئیس جمهور درست کرد و آنها هم دولت درست کردند. همه چیزهایی که ما داریم از این مردم است، خصوصاً از این مستضعفین. آن بالاییها به مردم کاری ندارند، آنها مشغول کار خودشان هستند، آنها ناراضی می‏خواهند درست کنند. و نکته‏اش هم معلوم است؛ که از آن شهواتی که به طور آزاد داشتند، حالا نمی‏توانند داشته باشند. آن شهوات آزادانه‏ای که آنها داشتند، هر کاری دلشان بخواهند بکنند، هر مجلسی بخواهند تهیه کنند، هر بساطی بخواهند درست کنند، حالا دیگر در جمهوری اسلامی نمی‏شود این معنا. از این جهت، آنها یا کارشکنی می‏کنند یا کاری به شماها ندارند. اما آن که شما را از آن رنج و از آن عذاب و از آن گرفتاری بیرون آورد و آورد به مقام دولت رساند، این مردم بودند. تا این مردم را دارید خوف اینکه بتوانند به شما آسیب برسانند، هیچ نداشته باشید؛ برای اینکه آنها آسیب را با یک نقشه‏هایی درست می‏کنند؛ نمی‏آیند بریزند ملت را بکشند. آنها ملت را می‏خواهند از آن کار بکشند، نمی‏خواهند مملکت خراب کنند، می‏خواهند مملکت آباد باشد، از آن چیز ببرند. آنها با یک نقشه‏هایی، بین دولت و ملت شکاف ایجاد می‏کنند؛ بین دولت و روحانیت شکاف ایجاد می‏کنند. این شکاف کم کم اگر زیاد شد، اسباب نارضایتی شد، مردم از دولت منحرف می‏شوند. [آن وقت‏] شما یا باید با سر نیزه با مردم رفتار کنید یا بروید کنار.

این موهبت الهی که به شما شده است و به همه ما شده است و به همه مسلمین شده است، این موهبت الهیه را همین طور بگیرید و محکم نگه دارید. هم به آقای رئیس جمهور این را عرض می‏کنم و هم به آقای نخست وزیر و هم به همه شما. هر کدام شما در هر جایی که هستید، مأمورینی که می‏خواهید بفرستید به اطراف، این مأمورین را درست توجه کنید که با ساخت مردم موافق باشند. همان طوری که خود شما می‏خواهید با مردم همفکر باشید، اینها هم با مردم همفکر باشند، با روحانیون همفکر باشند، طوری باشد که هماهنگی داشته باشند و عمال دولت هماهنگی با مردم داشته باشند؛ با روحانیت که داشته باشند، با مردم هم دارند. و این اسباب این می‏شود که بین دولت و ملت همیشه همبستگی هست و این موجب این می‏شود که ایران مصون بماند؛ نتواند کسی در آن کاری بکند. عمده آنچه کار می‏شود [روی‏] آن، ایجاد اختلاف است. حالا توانستند بین این ملت و ملت دیگر و ملتهای دیگر، ملتها را نتوانستند، بین ملتها و دولتهایشان خیلی آسان است. این دولتها را امر می‏کنند که شما طرح فلان را بده، مردم ناراضی می‏شوند از این؛ کاری هم از آنها نمی‏آید، اختلاف پیدا می‏شود. کم کم این اختلاف می‏رسد به آنجایی که ممکن است سقوط بیاید.

الآن در منطقه این طوری است که یک عده معدودی می‏خواهند بر همه منطقه حکومت کنند و هیچ کار نداشتند چنانکه ملت چه کاره است و چه می‏خواهد. و ما با ملت [می‏گوییم،] همه ملتها باید این مطلب را بدانند که امروز مثل دیروزها نیست. امروز مردم توجه پیدا کرده‏اند به اینکه نباید یک اقلیتی بر یک اکثریتی قاطع حکومت کنند.

این مطلب پیدا شده در ذهن مردم. در بلاد اسلامی، این مسأله طرح است الآن که باید ما یک «جمهوری اسلامی» داشته باشیم، ما نباید یک «جمهوری دمکراتیک» داشته باشیم- به اصطلاح اینها- یک مسأله غربی داشته باشیم، اسمش را عوض کنیم. سال شاهنشاهی را برداریم یک شاهنشاهی دیگری جایش بگذاریم؛ به طور مسائل غربی. الآن همه ملتها، تقریباً ملتهای اسلامی، همه توجه به این مسأله پیدا کرده‏اند که آنی که در ایران هست ما می‏خواهیم؛ آنی که در ایران شده است. شما این را حفظش کنید. اینی که در ایران شده است ادامه‏اش مشکل است. باید این ادامه را با همه اشکالاتی که دارد، بدهید.

و باید ان شاء اللَّه، همه‏تان خودتان را احساس کنید که- واقعاً احساس کنید- خدمتگزارید.

انبیا این طور احساس را داشتند. انبیا خودشان را خدمتگزار می‏دانستند، نه اینکه یک نبی‏ای خیال کند حکومت دارد به مردم. حکومت در کار نبوده. اولیای بزرگ خدا، انبیای بزرگ همین احساس را داشتند: که اینها آمدند برای اینکه مردم را هدایت کنند، ارشاد کنند، خدمت کنند به آنها. شما هم احساس قلبی‏تان این مطلب باشد که واقعاً ما آمدیم که به این مردم خدمت کنیم و این خدمت به مردم، خدمت به خودمان است؛ یعنی، ما اگر این مملکت را با این وضعی که الآن دارد به پیش ببریم، با این حاضر بودن مردم در صحنه به پیش ببریم و با این همراهی مردم با دولت، هر قصه‏ای که برای دولت پیش می‏آید، مردم پیشقدم هستند. شما ملاحظه بفرمایید پیشترها با فشار- الآن هم جاهای دیگر این طور است با فشار- یک سربازی را می‏بردند در جبهه، شما دیدید که به من گفته بودند که شما بگویید، من نشده یک وقت صحبت کنم، خودشان گفتند؛ به مجرد اینکه گفتند به اینکه ما سرباز لازم داریم، ما اشخاص لازم داریم، آنجا این قدر جمعیت رفت اسم نوشت که صدایشان درآمد که نه نمی‏خواهیم؛ دیگر بسِ‏مان است، در صورتی که می‏روند به جنگ، می‏روند به قتال، می‏روند به کشته شدن. یک همچو مملکتی که این طور شده است‏ - و به خواست خدا این مطلب شده است، با تأیید خدا این مطلب شده است- این را باید حفظش کرد، باید قدرش را دانست. ما باید خدمت کنیم به اینها.

من واقعاً گاهی وقتها که می‏بینم بعضی از این جوانها این طور هستند، من خجلت می‏کشم که اینها چه می‏گویند، ما چه می‏گوییم. اینها چه حالی دارند و ما چه حالی داریم.

اینها را خدا به دست ما داده. این کار، کاری است الهی، کاری نیست که یک بشر بتواند انجام بدهد. همه بشر هم جمع بشوند یک نفر را نمی‏توانند داوطلب مرگ کنند؛ آن خداست که این کار را کرده.

بنا بر این، آن چیزی که در رأس برنامه‏های دولت است تفاهم بین ملت و دولت [است‏] و آن هم نه اینکه هی بگوییم: «تفاهم داریم.» شمایی که وزیر دارایی هستید، آن افرادی که می‏فرستید به اطراف، افرادی باشند که صالح باشند، افرادی باشند که با مردم بسازند؛ نخواهند بروند آنجا مثل سابق انجام بدهند. آن کسی هم که وزیر کشور است، می‏خواهد بفرستد، حکومتهایی که می‏فرستند، استاندارها [یی‏] که می‏فرستند، استاندارهایی باشند که با علما، با مردم بسازند، نه اینکه اختلاف پیدا کنند، آن اختلاف کم کم زیاد بشود. در یک جایی اختلاف بین حاکم و ملّای آنجا بشود، باز اختلاف بیاید به سطح پایین‏تر، مردم با آن اختلاف پیدا کنند، مردم هم هیچ وقت حاکم را نمی‏گیرند و ملّا را دست از او بردارند. مردم ملّاها را می‏خواهند؛ برای اینکه اساس اسلام هستند.

مردم اسلام می‏خواهند. اینها هم معرفی هستند؛ معروفند به اینکه اینها اسلامی هستند.

بنا بر این، هر یک از شما که می‏خواهید یک مأموری در یک جایی بفرستید، مأمور را درست ملاحظه کنید، ببینید چه کاره است و چه بوده است و چه باید باشد و به او سفارش کنید که تو مأموریتت تا آن حدود است که با مردم بسازی، با روحانیون بسازی؛ نروی آنجا معارضه بکنی.

و ما باید همین مسائل را حفظ بکنیم. اگر این مسائل حفظ بشود، شما خیال نکنید از خارج بتوانند به شما یک صدمه‏ای بزنند. ان شاء اللَّه که نمی‏توانند. و ان شاء اللَّه، خداوند شما را حفظ می‏کند. و شما اگر در خدمت مخلوق باشید، در خدمت این بندگان خدا، که خدا علاقه به آنها دارد باشید، خداوند هم حفظ می‏کند شما را. ان شاء اللَّه موفق و مؤید باشید. و دولت، شما خودتان با هم، آقای رئیس جمهور با شما، شما با آقای رئیس جمهور، همه با مجلس؛ همه این ارگانها با هم دست به هم بدهید که این باری که افتاده، بلندش بکنید. ان شاء اللَّه، موفق خواهید شد.

و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته.» (صحیفه امام، ج‏15، ص: 353 ـ 360)

ـ پیام به ملت ایران درباره سید احمد خمینی و رفع تهمتهای ناروا (1361)

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم‏

23/ 8/ 1361

الحمد للَّه علی آلائه و الصلاة و السلام علی أنبیائه و اولیائه سیّما النبی الختمی حبیب اللَّه صلی اللَّه علیه و آله سیّما غائبهم و قائمهم ارواحنا له الفداء.

این جانب هیچ گاه میل نداشته و ندارم که درباره نزدیکان خود سخنی بگویم یا دفاعی کنم. لکن علاوه بر آنکه در پیشگاه مقدس حق- جل و علا- مقصر و مجرمم و از درگاه متعالش امید عفو و بخشش دارم و تمام سرمایه‏ام اعتراف به تقصیر و عذر از آن است و در نزد مسلمانان و ملت عزیز نیز اعتراف به قصور و تقصیر و از آنان امید عفو و طلب آمرزش دارم، در پیش گروههایی و اشخاصی گناهانی نابخشودنی دارم و احتمال قوی می‏دهم که پس از من برای انتقامجویی از من به بعض نزدیکان و دوستانم تهمتها که من آنها را ناروا می‏دانم بزنند و به آتشی که باید مرا بسوزانند آنان را بسوزانند و احیاناً به صورت دفاع از من انتقام مرا از آنها بگیرند. و اکنون در حیات من گفتگوها و زمزمه‏هایی به گوش می‏خورد که احتمال فوق را قوی‏تر می‏کند. لهذا من احساس وظیفه شرعیه نمودم برای رفع ظلم و تهمت، نظر خود را نزد ملت عزیز اظهار کنم که از قِبَل من در این خصوص تقصیری نباشد. یکی از آنان که بیش از همه احتمال انتقامجویی از من درباره او می‏رود احمد خمینی فرزند این جانب است. این جانب در پیشگاه مقدس حق شهادت می‏دهم که از اول انقلاب تا کنون و از پیش از انقلاب در زمانی که وارد این نحو مسائل سیاسی شده است از او رفتار یا گفتاری که بر خلاف مسیر انقلاب اسلامی ایران باشد، ندیده‏ام و در تمام مراحل از انقلاب پشتیبانی نموده و در مرحله پیروزی شکوهمند انقلاب مُعین و کمک کار من بوده و است و کاری که بر خلاف نظر من است انجام نمی‏دهد و در امور مربوطه چه در اعلامیه‏ها یا ارشادها بدون مراجعه به من تصرف و دخالتی نمی‏کند؛ حتی در الفاظ اعلامیه‏ها بدون مراجعه دخالت نمی‏کند و اگر در امری نظری دارد تذکر می‏دهد که تذکراتش نیز صادقانه و بر خلاف مسیر انقلاب و مصلحت نیست و من اگر تذکراتش را نپذیرفتم تخلف از قول من نمی‏کند و من نیز اگر حرفش را صحیح دیدم قبول می‏کنم و امیدوارم حرف صحیح را از همه کس قبول کنم.

و اما در جهت مالی که بعض مخالفان انقلاب گاهی نسبتهایی به او می‏دهند باید بگویم که ایشان در امور مالی من دخالت ندارد و ضبط و حفظ بیت المال در اختیار بعض آقایان مورد وثوق می‏باشد و اگر برای اشخاص وجوهی بخواهد پیشنهاد می‏کند و من بدون واسطه یا به واسطه آن آقایان وجه را می‏رسانم. و من اعلام می‏کنم که احمد در هیچ بانک داخلی و خارجی و هیچ مؤسسه‏ای وجهی و سهمی ندارد و در هیچ جا در خارج و داخل زمین مزروعی و غیر آن و ساختمان و امثال ذلک ندارد و اگر بعد از من دارای یکی از این امور بود در داخل یا خارج دولت وقت با اجازه فقیه وقت مصادره نمایند و او را تحت تعقیب درآورند و امید است که دولتمردان جمهوری اسلامی همیشه ضوابط را ملاحظه و از روابط احتراز نمایند. از اموری که تذکرش خوب بلکه لازم است آن است که یکی از تهمتها که به او زدند این بود که موزه عباسی را ربوده و به پاریس برده و چندی- علی المحکی- مخالفانْ وقت خود را صرف آن نمودند پس از آن معلوم شد خلاف آن. یا او در اطراف شمال زمینهایی خریده است و امثال آن که برای مخالفت با من از او انتقامجویی می‏کردند.

و در امور سیاسی مدتی تهمتها زده شد که احمد طرفدار منافقین است و من در طول مدت انقلاب مخالفتهایی از او می‏دیدم که دیگران بر آن شدت و قاطعیت نبودند و در این آخر که قضیه زندان اوین پیش آمد و شکایاتی از آقای لاجوردی می‏شد و مخالفتهایی می‏شد [غیر] از احمد کسی را ندیدم که بیشتر از آقای لاجوردی طرفداری کند و دفاع نماید و وجود او را برای زندان اوین لازم و برکناری او را تقریباً فاجعه می‏دانست. یا مسأله طرفداری از بنی صدر، او مادامی که من از بنی صدر به واسطه بعض مصالح جانبداری می‏کردم او هم گاهی طرفداری می‏کرد و آن گاه که من پرده را بالا زده و او را برکنار کردم حتی یک مرتبه از او طرفداری نکرد و مخالفت شدید می‏کرد. یا مسأله خط سوم که مدتی نقل مجالس مخالفان بود و تهمتهای ناروا می‏زدند و من او را امر به سکوت کردم و او هیچ گاه از خط انقلاب و اسلام خارج نبود و بالاخره اگر به واسطه انتقامجویی از من پس از من گروههایی به مخالفت او برخاستند من دیْن خود را به او به عنوان یک مسلمان و یک رَحِم ادا کردم و خداوند تبارک و تعالی حاضر و ناظر است و من امیدوارم که احمد به خدای تبارک و تعالی اتکال نماید و از غیر او از هیچ کس نهراسد و در خدمت به خالق و خلق به واسطه تهمتها و مخالفتها به خود تزلزل و تردید راه ندهد و در خدمتها از خداوند متعال چشم داشت داشته باشد و برای بدست آوردن هیچ مقامی قدم برندارد و چون او را شخص مفید برای انقلاب می‏دانم امیدوارم در کنار وفاداران به انقلاب و متعهدان در راه اسلام و هدف به خدمت هر چه بیشتر قیام کند. و با برادران انقلابی و ایمانی در خط انقلاب و اسلام کوشش کند و از هیچ خدمتی مضایقه ننماید و پاداش از هیچ مخلوقی نخواهد و خدمت را در راه کشور اسلامی و اهداف الهی خالصانه و برای رضای خالق- جل و علا- ادامه دهد. و به مستمندان و مستضعفان که حق تعالی سفارش آنان را فرموده بیش از دیگران خدمت کند و دیگران را به خدمتگزاری دعوت کند و هر چه مشکل در راه خدمت به هدف که اسلام عزیز است پیش آید و هر چه کارشکنی شود، از کوشش برای خدا دست برندارد و برای هر خدمتی که او را دعوت کردند و تشخیص داد مفید است اجابت کند و رضای خدا را با خدمت به خلق جلب نماید.

و اما در موضوع روحانیت که گاهی احمد مورد تهمت واقع می‏شود من او را موافق جدی با روحانیت می‏دانم. اساس روحانیت چیزی نیست که یک نفر مسْلم با آن مخالف باشد و اما موافقت بی‏قید و شرط که هر کس با هر عمل و اخلاق و ایده مورد تأیید او باشد و لباس روحانیت به قامت هر کس اگر چه بر خلاف مشی اسلامی انسانی رفتار کند سزاوار و موجب لزوم غمض عین باشد از او و هیچ روحانی متعهد و مسلمان معتقد به ارزشهای اسلامی متوقع نیست و نباید باشد. و این جانب کراراً گفته‏ام که روحانی نمای غیر مهذب و در غیر خط اسلام از ساواکی برای اسلام و جمهوری اسلامی خطرناکتر است. در هر صورت احمد در این باره از خط اسلام و خط روحانیت متعهد پیروی می‏کند و امید است ان شاء اللَّه تعالی در این خط مستقیم که صراط اللَّه است پایدار باشد. از خداوند متعال دوام جمهوری اسلامی و عزت و عظمت مسلمانان جهان بویژه ملت شریف ایران و تعهد و پایداری متصدیان امور و قدرت و شوکت رزمندگان سلحشور و حضور ملت بزرگ ایران را در صحنه خواستار [م‏]. و السلام علی عباد اللَّه الصالحین.^[19]- یکشنبه 23 آبان 1361/ 27 محرّم الحرام 1403

روح اللَّه الموسوی الخمینی غفر اللَّه له.» (صحیفه امام، ج‏17، ص: 90 ـ 92)

ـ حکم واگذاری اختیار صدور دستور اجرای احکام به رئیس دیوان عالی کشور (1366)

[بسمه تعالی. محضر مبارک رهبر انقلاب حضرت آیت اللَّه العظمی امام خمینی- دامت برکاته‏

پرونده‏های اعدام طبق قانون سابق پس از حکم محکمه لازم بوده است از وزیر دادگستری دستور اجرا بگیرند پس از انقلاب ما هنوز موفق به اصلاح این قانون و جایگزینی قانون دیگری مناسب با وضع فعلی نشده‏ایم و کار به صورتی در آمده است که در نتیجه معوّق ماندن پرونده‏ها در این مرحله گاهی اجرای حکم به مشکلاتی دچار می‏شود و ماهها بلکه بیش از یکی- دو سال اجرای حکم به تأخیر می‏افتد که بلاتکلیفی زندانیان و حکام شرع و غیره نتیجه بسیار بدی داشته است، به نظر می‏رسد اگر جنابعالی اجازه اجرای حکم را به فردی واگذار فرمایید تا حدود زیادی مشکل حل می‏شود. و السلام علیکم و رحمة اللَّه. 6/ 8/ 66- عبد الکریم موسوی‏].

بسمه تعالی‏

جناب حجت الاسلام آقای موسوی اردبیلی- دامت افاضاته‏

اجازه اجرای حکم را به جنابعالی واگذار می‏نمایم. تأیید و توفیق شما را از خداوند متعال خواستارم. 23 آبان 66

روح اللَّه الموسوی الخمینی.» (صحیفه امام، ج‏20، ص: 416)

ـ نامه به آقایان خامنه ای و هاشمی رفسنجانی؛ احداث مصلای تهران (1367)

[بسمه تعالی. محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی حضرت آیت اللَّه العظمی امام خمینی- مد ظله العالی- السلام علیکم و رحمة اللَّه‏

به دنبال احساس نیاز به ایجاد مصلای تهران و در پی جستجو و بررسی چند ساله، محلی مناسب در قسمت شمال مرکزی تهران (عباس‏آباد) که در مالکیت شهرداری است شناسایی شد و طرح مناسب و جامعی پس از مشورت فراوان و به مسابقه گذاشتن میان مهندسان داخلی و خارجی، تهیه شد.

از آنجا که مشکلات حقوقی و ثبتی و تشریفات انتقال قانونی به این زودیها قابل حل نیست و مشکلات اقامه نماز جمعه تهران در دانشگاه روز افزون است و به نظر می‏رسد که این کار باید به همت و اراده حضرت عالی به سرانجام برسد، لذا استدعا دارد اجازه فرمایید به مقدار یک میلیون متر مربع از اراضی مزبور در حد فاصل خیابان شهید بهشتی به سمت شمال، که قسمت اعظم آن نیز با موافقت شهرداری محصور گردید و در اختیار مصلا است به ساختمان مصلا و تا حد لازم در محور قبله از شمال آن برای سایر مرافق اختصاص یابد و تصدی امور آن با امام جمعه تهران باشد.

همچنین طرحهایی که بعداً در حریم مصلای تهران پیش‏بینی می‏شود با موافقت امام جمعه انجام گیرد.

سید علی خامنه‏ای- اکبر هاشمی‏].

بسمه تعالی‏

با حفظ جهات شرعی در مورد زمین مذکور با پیشنهاد حجتی الاسلام، آقایان:

خامنه‏ای و هاشمی، موافقت می‏شود. ان شاء اللَّه در کنار ساختن مصلای تهران، در ساختن بینش کفر ستیزی مسلمانان موفق باشید. ضمناً سادگی مصلا باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد. و شدیداً از زرق و برق ساختمانهای مساجد اسلام امریکایی جلوگیری شود. خداوند تمامی دست‏اندرکاران برپا کننده مساجد اللَّه را تأیید فرماید.

23/ 8/ 67

روح اللَّه الموسوی الخمینی.» (صحیفه امام، ج‏21، ص: 188 ـ 189)