رئیس مذهب ما
حسن پویا
رسول گرامی اسلام، حضرت محمدبن عبدالله(ص) از خاندان بزرگ و مشهور بنی هاشم و قریش، بنابر نظر مشهور علمای شیعه در روز جمعه هفدهم ربیع الاول عام الفیل، چهل سال قبل از بعثت به دنیا آمد، گرچه مشهور مورخان اهل سنت و از محدثان شیعه مرحوم کلینی دوشنبه دوازدهم ربیع الاول را روز تولد پیامبر اکرم(ص) می دانند.
به نقل یعقوبی ولادت پیامبر(ص) با شکاف برداشتن طاق کسری، و فرو ریختن چند کنگره آن، و خاموش شدن آتشکده فارس همراه بود . چنانکه امام خمینی نیز به این موضوع اشاره می کند و می فرماید: ولادتها مختلف است: یک تولدی است که مبدأ خیرات است، مبدأ برکات است، مبدأ کوبیدن ظالم است، مبدأ خاموش شدن آن بتکده ها و آتشکده هاست، مثل ولادت رسول اکرم که گفته شده است که «آتشکدۀ پارس» خاموش شد و کنگره های طاق کسری ریخته شد ـ حالا ریخته شدن و خاموش شدنش با تاریخ، گفته شده ـ لکن مطالب این است که دو قوه بوده است آن وقت که یکی قوۀ حکومت جائر بوده است؛ و یکی هم قوای روحانی آتش پرست؛ و به آمدن رسول اکرم [این دو قوه شکست]؛ تولد ایشان مبدأ شکست این دو قوه است. (صحیفه امام، ج 4، ص 161)
در همین زمینه در جای دیگری امام خمینی این‌گونه اقتباس می‌کنند:
اینکه چهارده کنگره از کنگره های قصر ظلم خراب شد، به نظر شما نمی آید که یعنی در قرن چهاردهم این کار می شود، یا چهارده قرن بعد این کار می شود؟ به نظر شاید بیاید این، محتمل هست که این بنای ظلم شاهنشاهی بعد از چهارده قرن از بین می رود و بحمدالله رفت از بین. (همان، ج 19، ص 435-436)
پیامبر اسلام از جوانی به صداقت و امانتداری مشهور شد و «محمدصادق» و «محمدامین» لقب گرفت و در چهل سالگی به بعثت رسید و به جایگاه خلافت، ولایت، نبوت و واسطه بودن فیض الهی رسید.
سادگی، نظم، احترام به دیگران، رعایت ادب و نزاکت، استقامت و پایداری در راه حق، اعتدال و ساده زیستی، مهربانی، انصاف، عطوفت و مهربانی، رحمت و لطف، برخی از اوصاف اخلاقی پیامبر خدا(ص) است. بدینسان او اسوه همگان گردید: لقدکان لکم فی رسول الله اسوه حسنه (احزاب، آیه 21)
صادق آل محمد(ع) یکی از ذریه های پیامبر اکرم(ص) نیز در روز هفدهم ربیع الاول به دنیا آمد و پدر و مادر و جد خویش امام سجاد(ع) را نیز درک کرد و 35 سال در کنار پدرش امام باقر(ع) زیست.
شاگردان امام صادق(ع) ایشان را آگاه ترین و موثق ترین و معتبرترین عالمان زمان خود دانسته اند. امام صادق(ع) در میان شیعیان به عنوان معیار مذهب حقه جعفری شناخته می شود، از این رو شیعیان به «جعفری» شهرت یافته اند.
امام خمینی(س) با توجه به جایگاه امام صادق(ع) در تبیین معارف و احکام الهی و بیان سیره پیامبر خدا(ص) می فرماید:
برکت وجود رسول اکرم برکتی است که در سرتاسر عالم از اول خَلق تا آخر یک همچو موجود بابرکت نیامده است و نخواهد آمد. اشرف موجودات و اکمل انسانها و بزرگتر مربّی بشر؛ این وجود مبارک است. و مُبیِّن احکام اسلام و ایده های رسول اکرم، ذُریّۀ مطّهر ایشان و خصوص حضرت جعفر بن محمد صادق هستند. (صحیفه امام، ج 14، ص 7)
در جای دیگری درباره حالات عرفانی و مناجات های امام صادق(ع) می فرماید:
امام صادق مثل آن آدمی که در معصیت غرق است مناجات می کند، برای اینکه می بیند خودش هیچ نیست و هر چه هست نقص است و هر چه هست از اوست. هر چه کمال است از اوست، خودش چیزی ندارد. هیچ یک چیزی ندارند، انبیا هم هیچی نداشتند. همه هیچ اند و اوست فقط، همه هم دنبال او هستند، همۀ فطرت ها دنبال او هستند، منتها چون ما محجوبیم، نمی فهمیم که ما دنبال او هستیم؛ (همان، ج 19، ص 253)
ابوزهره نقل می کند که امام صادق(ع) چنان برای پیامبر خدا احترام قائل بود که هنگام یادکردن آن حضرت، رنگ امام از هیبت و عظمت آن حضرت تغییر می کرد.
به نقل کلینی، توجه به بینوایان و صدقه به آنان بدون منت و بدون توجه به عقیده و مذهب آنان و در پنهانی از سیره های مستمر آن حضرت به شمار می رفت.
امام خمینی با یادکرد روایتی از امام صادق می فرماید:
و در روایت دیگر است که حضرت صادق، علیه السلام، فرماید: «نیست از شیعیان ما کسی [که ] در شهری که دارای صد هزار جمعیت است از او با ورعتر باشد.» و در کافی شریف نیز بدین مضمون روایت شده است. (وسائل الشیعه، ج 11، ص 195) و باید دانست که به حسب روایات شریفه، میزان در کمال ورع اجتناب از محارم الله است، و هر کس اجتناب از محرّمات الهیه کند از ورع دارترین مردم به شمار آید. (شرح چهل حدیث، ص 475)
شیعه یعنی پیرو و هوادار و در قرآن کریم درباره پیروان نوح و موسی(ع) (سوره قصص، آیه 15) به کار رفته است. در اصطلاح رایج، به شیعیان دوازده امامی یا امامیه، شیعه گفته می شود، چنانکه به جعفری نیز تعبیر شده است.
ابان ابن تغلب متکلم و فقیه، کسانی را که در هنگام اختلاف درباره سنت پیامبر اسلام(ص) به سراغ علی بن ابیطالب و در هنگام اختلاف درباره سیره علی(ع) به سراغ جعفربن محمد(ع) می رفتند، شیعه می نامید.(دانشنامه امام خمینی، ج 6، ص 580)
امام خمینی درباره مذهب شیعه می فرماید:
مذهب شیعه در طول تاریخ، از زمانی که اسلام وجود پیدا کرده است توأم با وجود اسلام، امام شیعه هم بوده است همراه با اسلام. و بعد هم مذهب شیعه یک مذهبی است که سیاسی ـ اجتماعی است.(صحیفه امام، ج 11، ص 125)
سیدمحسن امین، در اعیان الشیعه می فرماید:
این واژه در زمان پیامبر اسلام(ص) بر سلمان، مقداد، ابوذر، عمار، یاسر و دیگر پیروان مخلص علی(ع) تطبیق داده شده است.(ج 1، ص 18)
منشأ مهم و اساسی شیعه علی(ع) در سال دهم هجری، پس از واقعه غدیر رخ داده است. پس از این واقعه مهم تاریخی پیروان حضرت به «شیعه علی» شهرت یافتند.(کتاب سلیم بن قیس هلالی، ج 2، ص 57،154،557)
بعد از پیامبر همه به پیروان حضرت علی(ع)، شیعه علی می گفتند. بنابر نظر امام خمینی اساس مذهب شیعه را پیامبر خدا پایه ریزی کرده است.(ولایت فقیه، ص 136)