جواد الائمه(علیه السلام)
حسن پویا
نهمین امام شیعیان محمد بن علی بن موسی الرضا ملقب به ابن الرضا(ع)، جواد و تقی است. پدرش امام رضا(ع) و مادر گرامیش ریحانه، از خاندان ماریه قبطیه از همسران پیامبر اکرم(ص) است. امام جواد(ع) در سال 195 هجری در مدینه منوره به دنیا آمد. دوران امامت آن حضرت، حدود نوزده سال و در دوران خلافت مأمون و معتصم عباسی سپری شد.
مأمون عباسی شیفته علم و دانش و فضایل امام جواد(ع) بود و ایشان را اعلم به کتاب و سنّت و در فقه، داناتر از دیگران می‌شمرد. چنانکه مراتب علم و دانش ایشان سرآمد اصحاب خرد و علم روزگار بود و با جلساتی که مأمون ترتیب می‌داد، مراتب فضل و دانش امام جواد(ع) بر همگان روشن گردید.
آنگه که مأمون، امام جواد(ع) را از مدینه به بغداد فرا خواند، بغداد دورانی را شاهد بود که شیعیان در آن دیار از اقتدار و شوکت برخوردار بودند و جمعیت آنان رو به فزونی داشت و حضرت با آنان از راه‌های گوناگون و با روش‌های مختلف دیدار داشت و آن‌گاه که در مدینه بود نیز در مسجد پیامبر اکرم(ص) مستقیم و یا از طریق وکلا با شیعیان در ارتباط بود و به مسائل آنان رسیدگی می‌کرد. یکی از نکات مهم در زندگی امام جواد(ع)، حضور وکلای ایشان در بلاد مختلف، از جمله کوفه، اهواز، همدان، قم، ری و سیستان بود.
امام خمینی(ره) می‌فرماید:
امام جواد(ع)، علوم و معارف دینی و عقاید را برای مردم بیان می‌کرد و از طریق نامه و یا به صورت شفاهی پرسش‌های دینی آنان را پاسخ می‌داد. (ر.ک: مکاسب المحرمه، ج 1، ص 73)
همچنین ایشان در کتاب شریف چهل حدیث در ذیل حدیث سی و یکم با نقل روایتی می‌فرماید:
جواد الائمه(ع) در زمینه اختلاف‌های فکری و نظری شیعیان دربارة امامان معصوم و حدود اختیارات آنان و نشان دادن راه صحیح فکری، از جایگاه خاص برخوردار است و جایگاه ائمه(ع) را به مردم یادآور می شد و طبق این روایت(کافی، ج 1، ص 441) آنان را به پیروی از ائمه فرا می‌خواند و تخلف از آن را جایز نمی‌شمرد. (ر.ک: شرح چهل حدیث، ص 551 و 552)
امام خمینی(ره) دربارۀ شهادت ائمه معصومین(ع) از جمله امام جواد(ع) معتقد است اینان دین را با سیاست و اجتماع پیوند داده بودند و رفتار سیاسی آنان، بخشی از مسئولیت دینی آنان به شمار می‌رفت و در این راه، آزار و اذیت خلفا و حبس و شکنجه و تبعید و در نهایت شهادت را به جان خریده بودند. (صحیفه امام، ج 5، ص 188)
امام جواد(ع) دارای چهار فرزند به نام‌های علی، موسی، فاطمه و امامه بود و علی بن محمد الهادی را به عنوان جانشین و امام بعد از خویش معرفی کرد.
این امام بزرگوار در آخر ذی القعده به دستور معتصم عباسی به دست جعفر بن مأمون و اُم الفضل همسر حضرت، مسموم و به شهادت رسید و در کاظمین به خاک سپرده شد. مضجع شریف آن حضرت، پناهگاه محبّان و دوستداران و شیعیان آن حضرت از اقصی نقاط جهان می‌باشد.
از آنجا که آن حضرت به امام بخشنده (جواد الائمه) لقب گرفته است، شیعیان برای حل مشکلات مادی زندگانی خویش به آن حضرت متوسل می‌شوند و ایشان را بابی برای گره‌گشایی از مشکلات خود می‌دانند.
خداوند ما را از فضائل و مناقب اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بیش از پیش بهره‌مند بگرداند. آمین یا رب العالمین