دحو الارض و زیارت حضرت رضا(علیه السلام)
حسن پویا
بیست و پنج ذی القعده روز دحوالارض، روز سربرآوردن زمین از زیر آب و گسترده شدن آن از مکه مکرمه(کعبه) است.
«والأرض بعد ذلک دحاها؛ و زمین را بعد از آن گسترش داد»(سوره نازعات، آیه 30)
دحوالارض از نظر لغوی به معنای گستراندن زمین است.
در برخی از روایات از این روز به عنوان روز رحمت آسمانی بر حضرت آدم(ع)، نشستن کشتی نوح(ع) بر کوه جودی، تولد حضرت ابراهیم(ع) و حضرت عیسی(ع) نیز یاد شده است.
در کتب ادعیه برای این روز اعمال و ادعیه ای ذکر شده از جمله اینکه این‌روز یکی از چهار روزی است که روزه آن بسیار فضیلت دارد. همچنین زیارت حضرت رضا(ع) در این روز وارد شده است، چنانکه روز بیست و سوم این ماه روز زیارتی مخصوص حضرت رضا(ع) میباشد.
دوران امامت امام رضا(ع) در زمان خلافت سه تن از خلفای عباسی: هارون، محمد و مأمون بود و حضرت در حالی که تحت فشار این خلفا بود به وظایف خود عمل می‌کرد و به تحکیم مبانی دینی و توحیدی امت اسلام می‌پرداخت، از این رو موجب شد که حساسیت خاصی روی حضرت باشد و دستگاه خلافت حضرت را تحت فشار قرار دهند.
امام خمینی(س) در این باره می‌فرمایند:
حضرت رضا ـ سلام الله علیه ـ که مهمان ما ایرانیها هست و ما مفتخریم به اینکه زیر سایۀ ایشان هستیم... ماها پیروان آنها هستیم و پیروان آنها باید لااقل یک پرتوی از آن چیزی که آن ها داشتند تحصیل کنند و دقت کنند و کوشش کنند که تحصیل بکنند. آنها تمام عمر خودشان را صرف کردند برای اسلام. (صحیفه امام، ج20، ص76)
در جای دیگری می‌فرماید:
شما می دانید که حضرت رضا ـ سلام الله علیه ـ در آن ابتلائاتی که داشت و در آن مصیبتهای معنوی که برایش وارد می شد، بدون اینکه یک اختلافی ایجاد کند، با آرامش، راه خودش را به پیش می برد. مقید بود به اینکه آرامش ملت را حفظ کند. (همان، ج13، ص427)
یکی از مسائل بسیار مهم و قابل تأمل در زندگی علی بن موسی الرضا(علیه السلام) مناظره های حضرت با جریان های فکری است و بیشترین آن در خراسان آن دوره بود و دیگری آمدن اجباری حضرت به عنوان ولایتعهدی به سرزمین خراسان است، که در همین ایام رخ داده و در نهایت به شهادت حضرت منجر شده است.
از نظر امام خمینی(س) هدف امام رضا(علیه السلام) مبارزه با ظلم و ستم بوده و مأمون با این ترفند و کشاندن حضرت به خراسان قصد جلوگیری از آن را داشت، تا به نظر خود به حکومت عباسیان تحکیم بخشد ولی آن‌گاه که امام رضا(علیه السلام) با استقبال بی‌نظیر مردم مواجه شد، در نهایت نتوانست تحمل کند و حضرت را به شهادت رساند.
برخی از اهل نظر بر آنند که زیارت حضرت در این ایام و فضیلت آن به جهت اینست که همچنان که در این روز، زمین گسترانده شده است، با حضور حضرت در خراسان علوم آل محمد(علیهم السلام) نیز گسترش یافته و توسط امام رضا(علیه السلام) به این خطه بزرگ تا اقصی نقاط کشیده شده است.
امید است خداوند ما را از برکات این ایام بهره مند بگرداند.