در سایه سار «ثقلین»
محمدکاظم تقوی
حدیث «ثقلین» متواتر بین جمیع مسلمین است و [در] کتب اهل سنت از «صحاح ششگانه» تا کتب دیگر آنان، با الفاظ مختلفه و موارد مکرره از پیغمبر اکرم ـ صلی اللَّه علیه و آله و سلم ـ به طور متواتر نقل شده است. و این حدیث شریف حجت قاطع است بر جمیع بشر به‌ویژه مسلمانان مذاهب مختلف؛ و باید همه مسلمانان که حجت بر آنان تمام است جوابگوی آن باشند؛ و اگر عذری برای جاهلان بی‌خبر باشد برای علمای مذاهب نیست.
* * *
امام خمینی(س) وصیت‌نامه تاریخی و ماندگار خویش را در دو بخش سامان داد؛ بخش نخست مطالب بسیار مهم و سازنده‌ای دربارة قرآن و اهل بیت: را در بر دارد؛ چنان‌که در بخش دوم و طی قسمت‌های متعدد مطالب سیاسی مرتبط به انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی را معطوف به آینده بیان کردند.
اولین مطلبی که آغاز وصیت‌نامه ایشان را به خود اختصاص داده، سخن گفتن از «حدیث ثقلین» است. حدیث معروف و متواتری که در منابع اصلی حدیثی شیعیان و اهل سنت آمده و در یکی دو قرن اخیر مورد اهتمام مصلحان و عالمان خیراندیش برای بهبود مناسبات میان مسلمانان بوده است.
مشخصاً فقیه و مرجع بلند آوازة شیعه مرحوم آیت الله بروجردی1 در تعاملی بلندنظرانه با مفتی بزرگ الازهر مرحوم شیخ محمود شلتوت; بر اساس آموزه این حدیث شریف، بنای «دار التقریب» را نهادند تا بدبینی و کینه ورزی میان برادران اسلامی شیعه و سنی، به برادری و تفاهم بدل شود.
امام خمینی(س) نیز با تشخیص درست و دقیق از درد جانکاه جوامع اسلامی، یعنی اختلاف و نزاع و درگیری؛ از این حدیث شریف نبوی مدد گرفته و پرچم اتحاد صفوف مسلمانان و آرمان مقدس وحدت اسلامی را بلند کردند تا مسلمانان به جای دشمنی با یکدیگر به دوستی با هم اهتمام ورزند.
روشن است که «حدیث غدیر» به اتقان و استحکامی که در واقعیت تاریخ اسلام دارد، ریشه و اساس مذهب شیعه را تشکیل می‌دهد، ولی نباید فقط در گذشته ماند و بر «غدیر» اصرار ورزید؛ بلکه باید بر آن پایه و ریشه، آموزة ثقلین را محور و مدار زندگی اسلامی و زیست مسلمانی قرار داد که اگر غدیر دیروز شیعیان را اثبات می‌کند، ثقلین امروز و فردای آنان را اصلاح و آباد می‌نماید.
دعوت امام خمینی به وحدت اسلامی، حرکت بر اساس فرهنگ ثقلین بوده است و اذعان به این‌که اگر ریشه شیعه از دریای بی‌نظیر غدیر سیراب می‌شود ، امروز و فردای شیعه و بلکه تمامی مسلمانان در سایه‌سار ثقلین معنا پیدا می‌کند و با محوریت آن باید رقم بخورد.