عید فطر، پاداش روزه داران
حسن پویا
یکی از مهمترین اعیاد مسلمانان عید فطر است. روز اول ماه شوال پایان یک ماه روزه داری و میهمانی خداوند، روز عید فطر نامیده شده و در منابع دینی عید فطر پاداش روزه داران معرفی شده است. زکات فطره، حرمت روزه در عید فطر، غسل کردن، قرائت قرآن، نماز عید فطر و دعا و احیا برخی آدابی هستند که برای شب و روز عید فطر بیان شده است. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است:
فاذا کانت لیله الفطر و هی تسمّی لیله الجوائز، أعطی الله العاملین أجرهم بغیر حساب(امالی مفید، ص 232)؛ چون شب عید فرا رسد که شب جوایز نامیده شده است، خداوند پاداش عمل کنندگان را بی حساب عنایت میفرماید.
امام باقر(ع) نیز از قول پیامبر اسلام(ص) میفرماید:
قال النبی(ص): إذا کان اوّل یوم من شوال نادی مناد: یا ایّهاالمؤمنون إغدوا إلی جوائزکم(من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 511)؛ آنگاه که روز اول شوال فرا می‌رسد، منادی ندا می‌دهد: ای مؤمنان در این صبحگاهان بشتابید برای جوائزتان (پاداش روزه داران)
امام خمینی در این باره میفرماید:
من بعید نمیدانم که بعد ماه مبارک که مسلمین به ضیافت الله دعوت شده اند و دوره ضیافت را گذراندند، عید برای همین مسئله باشد، برای ضیافت الله باشد. (صحیفه امام، ج 17، ص 523)
شیوه امام خمینی از سالیان دور و دوران تبعید بر این بوده که به مناسبت فرا رسیدن عید فطر در برخی از سالها پیامهایی از ایشان صادر شده است و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز همه ساله دهها پیام تبریک در پاسخ به پیام سران کشورهای اسلامی و نیز برخی گروهها و افراد از ایشان ثبت شده است.
در سال 1355 در دوران تبعید در عراق بدین مناسبت پیامی خطاب به عموم مسلمانان و دانشجویان داخل و خارج کشور صادر کردند که در آن ضمن تبریک این روز بزرگ، برخی از جنایات هیأت حاکمه ایران را بیان می‌دارند:
عید سعید فطر را به عموم مسلمین و دانشجویان داخل و خارج کشور و عموم جوانان مسلمان ـ ایدهم الله تعالی ـ تبریک می گویم. مبارک باد بر شما افراد روشنفکر و متدین که در راه اهداف شریفۀ اسلام، که ضامن رفاه عموم و تأمین معنویات و مادیات بشر است، فداکاری می کنید. مبارک باد بر مسلمانانی که در راه دفاع از احکام اسلام و ممالک مسلمین و رهایی از یوغ استعمار و عمال خبیث آن، به حبس و تبعید و شکنجه و قتل تن می دهند و برای قطع ایادی ظلم با هر محرومیتی می سازند.
فطر، روزی است که خداوند تعالی برای مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در نماز و خطابه های مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و مقابل دشمنان خونخوار آن بیابند. (همان، ج 3، ص 170)
از نظر حضرت امام، اعیاد مذهبی هم جنبه عبادی دارند و هم جنبه های سیاسی ـ اجتماعی، از این رو در سخنرانی، در ایام حضور در نوفل لوشاتو میفرماید:
این مواقفیکه در اسلام هست مثل عید فطر، عید اضحی، قربان، و حج ـ مواقف حج ـ نماز جمعه، جماعات که در شب و روز انجام می گیرد، این مواقف جنبه های عبادی دارد، و جنبه های سیاسی و اجتماعی هم دارد؛ یعنی جنبۀ عبادی اش در جنبه سیاسی اش ـ اینها ـ مُدْغَمند، مُنْضَم به همند.(همان، ج 4، ص 447)
از این رو در کمتر از یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در سال 1358 در پیامی ضمن تبریک عید سعید فطر، به جنبه های سیاسی احکام اسلام و گرفتاری های مسلمین میپردازند. در ابتدای این پیام به همه مسلمانان شرق و غرب عالم تبریک میگویند و در پایان میفرمایند:
من از خدای تبارک و تعالی مسئلت می کنم که این عید را و همه اعیاد را بر همۀ مسلمین مبارک فرماید؛ و مسلمین را بیدار کند که همه با هم، در کنار هم، در همه جا؛ در همه جای عالَم برای مصالح مسلمین اقدام کنند؛(همان، ج 9، ص 339)
امام خمینی در همان ایام سخنرانی دارند که به عید فطر دوران انقلاب و عید فطر سال 58 در کردستان و فجایعی که برخی گروهکها ایجاد کردند اشاره دارند و میفرمایند:
ما در عید فطر سابق که عید خون بود و در این عید هم که باز عید خون است هراسی از خون نداریم. اسلام دین خون است برای فجّار؛ و دین هدایت است برای مردم دیگر. اولیای ما بی هراس خون دادند و بی هراس در جنگهای خونین وارد بودند. امیرالمؤمنین ـ سلام الله علیه ـ آن موجود یگانه، در عین حالی که نهج البلاغه برای هدایت داشت، شمشیر برای آنهایی که توطئه گر بودند. ما خونها دادیم و شهدا دادیم. اسلام خون داد و شهدا داد. ما فرقهای شکافته دادیم، مثل علی بن ابی طالب، علی بن الحسین و سرهای بر نیزه رفته دادیم، مثل سیدالشهدا و اصحاب و اعوان او. (همان، ص 340-341)
در سال 1366 در روز عید سعید فطر حضرت امام در دیدار مسئولان بلند پایه نظام با روحی سرشار از معنویت و با حالی برگرفته از ماه مبارک رمضان، به بیان حقیقت ضیافت و میهمانی الهی در این ماه میپردازند و نکات بسیار مهم و ارزشمندی را در این رابطه بیان می‌دارند از جمله میفرمایند:
ان شاءالله ، امیدوارم که این عید سعید به همۀ مسلمین و همۀ مظلومان جهان، خصوصاً ملت شریف ایران، مبارک باشد. من فکر می کردم که این ضیافتی که شما مؤمنین دعوت برش شدید، که ضیافت الله است، این چی است. دعوت شدیم به ضیافت الله . و ضیافت الله در عالم ماده، عبارت از این است که ما را پرهیز بدهد از تمام شهوات دنیوی. این مرتبۀ مادی ضیافت الله است که همۀ کسانی که دعوت شدند به این ضیافت، بدانند که ضیافت خدا در این نشئه، چشمپوشی از شهوات است و ترک آن چیزی که قلب انسان؛ یعنی، روح طبیعی انسان بهش مایل است، آنها را باید ترک کند. این ضیافت خداست و این ضیافت سایۀ ضیافتهایی است که در طول عالم وجود تحقق دارد، منتها در عالم ماده به این صورت است که ترک شهوات طبیعی است، شهوات جسمانی است و در عالم مثال، ترک شهوات خیالی است و در عالم بعد از مثال، ترک شهوات عقلانی است، روحانی است.(همان، ج 20، ص 266)
در بخش دیگری از این سخنرانی مهم به خصوصیات دیگر میهمانی خدا پرداخته و میفرمایند:
آیا ما در این ماه رمضان، در این ضیافت وارد شده‌ایم و ترک کرده‌ایم شهوات جسمانی را؛ فضلاً از شهوات خیالی و شهوات نفسانی و شهوات عقلانی؟ این دیگر هر کسی دست خودش است که خیال کند، ببیند چه کرده است. آیا در محضر حق تعالی است که دعوت کرده است ما را، ما رفته ایم در این محضر؟ وارد شده ایم در این محضر تا استفاده بکنیم یا وارد نشده ایم؟ در مسائل بالاتر از اینجا هم هست. اینها مراتبی است از آن ضیافت، فوق این ضیافات که آن ضیافت اهل معرفت است. خدا همه را دعوت کرده است به این ضیافت، و اهل معرفت و کُمَّل از اولیا در آن ضیافت وارد می شوند و می توانند. (همان، ص 267-268)
امید است همه روزه داران واقعی در این عید فطر از برکات آن بهره مند شوند و جوائز بی شمار خداوند شامل حال همگان گردد.