وزیری یزدی و امام خمینی

وزیری یزدی و امام خمینی

مهدی حاضری

با توجه به اینکه حضرت امام در پانزدهم اردیبهشت سال 1323 یادداشتی را دردفتر مرحوم وزیری یزدی نوشته اند که تاریخی ترین سند مبارزاتی حضرت امام محسوب می شود و سوم اردیبهشت نیز پنجاه وپنجمین سالروز ارتحال آن مرحوم بوده است مناسب است گزارشی کوتاه از خدمات ان مرحوم و روابطش با حضرت امام بیان شود.   

مرحوم حجه الاسلام والمسلمین حاج سید علی محمد وزیری از روحانیون خدوم و خوش فکر یزد در نیمه اول قرن چهاردهم شمسی محسوب می شود که با اقدامات موثر خویش، خدمات بسیارزیادی به تاریخ و فرهنگ یزد کرده است. وی واعظی خوش بیان و خوش سلیقه و انسانی امین و زاهد بود که استعدادی شگرف در بهره وری صحیح از نیرو و امکانات محدود جامعه داشت.

آن مرحوم در عصری که فقر و تنگدستی و قحطی ناشی از اشغال ایران، کشور را فراگرفته و با توجه به اقدامات دین ستیزانه رضاشاه پهلوی، عقاید و باورهای مذهبی شیعیان تحت هجوم  شدید افکار مارکسیستی و شبهات وهابیون و بهائیان قرار داشت. توانست با همیاری تک تک افراد جامعه مذهبی یزد، دست به کارهای بزرگی بزند.

به عنوان نمونه مسجد جامع کبیر یزد که هم اکنون در شمار یکی از زیباترین و جذابترین اماکن تاریخی کشور به حساب می آید و در آن زمان مخروبه و متروکه شده بود را به طور اساسی بازسازی و احیا نموده و مسئولین شهر را واداشت خیابانی برای دسترسی به آن در میان بافت پر تراکم و شلوغ اطراف مسجد احداث کنند. معروف است ایشان هنگام اقامه نماز جماعت، بجای خواندن تعقیبات نماز، بلند شده و خشتی را در دست گرفته و به سمت پشت بام مسجد حرکت می کرد و به دنبال آن جمع کثیری به ایشان تأسی کرده و بدین گونه مسجد تاریخی رو به ویرانی احیا و بازسازی شد.

وی کتابخانه بزرگ وزیری را نیز با ایثار بخشی از دارایی خود و سفارش به مردم مبنی بر اینکه فقط کتاب برایش هدیه بیاورند و اختصاص دادن همه سوغات سفرهایش به اقصی نقاط کشور و جهان به خرید کتاب و تشویق مردم به اهدا نمودن کتاب یا هزینه خرید کتاب، احداث کرد.

 او همچنین با بنیان گذاری مجموعه مدارس جامعه تعلیمات اسلامی، نقشی کلیدی در تربیت نسلی مسلمان و کاردان ایفا کرد به گونه ای که اکثریت مدیران استانی و کشوری یزدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از تربیت یافتگان این مدرسه بوده و هم اکنون نیز بهترین مجتمع های آموزشی یزد که باعث کسب بالاترین رکورد قبولی دانش آموزان استان یزد در آزمون سراسری کشور در دهه های متوالی شده اند، محصول همان مجموعه هستند.

 وی همچنین هنگامی که تکیه امیرچخماق یزد به واسطه افتادن در طرح احداث خیابان در شرف تخریب بود، با پیگیری و مراجعه به همه افراد و مراکز تاثیر گذار و مکاتبه با سازمان فرهنگی یونسکو، مانع از این اقدام شده و این اثر زیبای تاریخی که هم اکنون به نمادی از استان یزد تبدیل شده است را حفظ نمود.  

   از دیگر اقدامات ایشان جمع آوری نقطه نظرات و توصیه های علما و دانشمندان معاصر خودش بود. ایشان از دوران جوانی و پیش از تاسیس کتابخانه برای این کار، در سفر و حضر، همواره دفتری همراه خود داشته و به هرشخص صاحب اندیشه ای که می رسید از او می خواست در این دفتر یادداشتی بنویسد   و بدین ترتیب با حسن سلیقه وکمترین هزینه  طی پنجاه سال، توانسته است عصاره افکار و اندیشه قریب به دوهزار نفر از علما و دانشمندان ایران و جهان را جمع آوری کند.

 یکی از این شخصیت های علمی، حضرت امام هستند که یادداشتی دراین دفتر نگاشته اند و هم اکنون از آن به عنوان اولین سند مبارزاتی امام یاد می شود و در جلد اول مجموعه 22جلدی صحیفه امام به چاپ رسیده است.

حضرت امام در بخشی از این یادداشت، خطاب به وی می نویسند:

ای آقای محترم که این صفحات را جمع‏ آوری نمودید و به نظر علمای بلاد و گویندگان رساندید! خوب است یک کتابی هم فراهم آورید که جمع تفرقه آنان را کند و همه آنان را در مقاصد اسلامی همراه کرده از همه امضا می‏گرفتید که اگر در یک گوشه مملکت به دین جسارتی می‏شد، همه یکدل و جهت از تمام کشور قیام می‏کردند.( صحیفه امام /ج 1/ص23)

ظاهرا تا سال 1355 کسی از این یادداشت مطلع نبوده است و زمانی که حجه الاسلام والمسلمین سید حمید روحانی در نجف اشرف مشغول گردآوری اسناد ومدارک برای انتشار کتاب بررسی و تحلیل از نهضت امام خمینی بوده است، توسط ایشان از این یادداشت مطلع شده و طی نامه ای از حجه الاسلام والمسلمین علی اکبر ناطق نوری درخواست می کند از آن نسخه ای تهیه کرده وبرای وی ارسال کند. آقای ناطق نوری در خاطرات خود می گوید:

آقای زیارتی از نجف نامه ای برای من فرستاد و نوشته بود: آقای وزیری در یزد دفترچه خاطراتی دارد که در این دفترچه، نامه ای از حضرت امام مربوط به 1321 هست، آن را برایم بفرست. تصمیم گرفتم به یزد بروم اما چون آقای وزیری مرا نمی شناخت اول به رفسنجان نزد آقای آشیخ عباس پور محمدی رفته و ایشان مرا به داماد مرحوم وزیری معرفی کرد واز آنجا به یزد رفتم و در کتاب خانه وزیری با داماد ایشان ملاقات کردم.ایشان خیلی احترام کرد همراه وی به منزل وزیری رفتیم ایشان بیمار بود و همین بیماری منجر به فوت ایشان شد علی رغم اینکه مرا نمی شناخت، خیلی تحویل گرفت. داماد مرحوم وزیری به مادر خانمش گفت: دفترچه خاطرات آقا کجاست؟ این آقا می خواهد از روی آن استنساخ کند. خانم وزیری از داخل صندوق دفترچه را بیرون آورد و به من داد. آن را مطالعه کردم و تند تند از روی آن نسخه برداشتم. (خاطرات ناطق نوری،ج1، ص127-128)

با ارسال این نسخه به نجف، زحمات  مرحوم وزیری در حفاظت از این اثر طی سی سال و جناب آقای ناطق نوری برای دستیابی به آن، به بار نشست و این مکتوب تاریخی برای اولین بار در چاپ نخست جلد اول کتاب بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی در سال 1356 ش انتشاریافت.

حضرت امام یکبار دیگر سال 1331 و درهنگام برگزاری انتخابات دوره هفدهم مجلس شورای ملی، که مرحوم دکتر مهدی حائری یزدی برای نمایندگی مردم استان یزد کاندیدا شده بود خطاب به مرحوم وزیری نامه ای نوشته و از وی می خواهند اقداماتی جهت معرفی وی به مردم انجام دهد. مرحوم وزیری نیز طی اعلامیه ای که در ابتدای آن حضرت امام به نحو شایسته ای توسط ایشان  به مردم یزد معرفی شده اند، نامه ایشان را منتشر کرده است. متن اعلامیه به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

ولقد وصلنا لهم القول لعلهم یتذکرون

نظر باینکه علاوه بر مرقومات مطاعه آیات الله عظام که طبع و نشر گردیده از عده دیگری از حجج اسلام و علماء اعلام از جمله حضرت حجت الاسلام آقای حاجی سیدروح الله خمینی و حضرت حجت الاسلام آقای آقا رضا آیت الله زاده صدر و حضرت  حجت الاسلام آقای آقاشیخ محمدصدوقی یزدی دامت برکاتهم نیز مرقوماتی باینجانب رسیده که همه بر مراتب فضل و علم و تقوی و لیاقت و شایستگی حضرت حجت الاسلام آقای شیخ مهدی حائری آقازاده محترم  حضرت مستطاب آیت الله العظمی مرحوم آقای حاج شیخ عبدالکریم یزدی قدس سره شاهد است و جامع همه مرقوماتی که تاکنون منتشر نشده، مرقوه شریفه ایست که از طرف حضرت حجت الاسلام آقای حاج سید روح الله خمینی دامت برکاته که از اعاظم علماء و شخصیتهای بزرگ روشن فکر و مبرز اسلامی و از مدرسین عظیم الشأن حوزه مقدسه قم میباشند واصل گردیده و بعضی برادران ایمانی درخواست طبع و نشر آن را نموده اند لذا تعلیقه مبارکه را منتشر میسازد تا در این موقع حساس که حجج اسلام و آیات الله عظام صلاحیت حضرت آیت الله زاده حائری را برای هفدهمین دوره مجلس شورای ملی تصدیق و انتخاب ایشان را تأکید فرموده اند عموم برادران ایمانی از هر دسته و جمعیتی به تکلیف و وظیفه دینی خود واقف گشته و در این امر حیاتی دینی و ملی به انتخاب معظم له قیام و قدام فرمایند. والسلام علی من اتبع الهدی

سیدعلی محمد وزیری

18 ع1/1371

بسم الله الرحمن الرحیم

(بعد العنوان)

به عرض میرساند انشاالله مزاج محترم مقرون به سلامت و سعادت است لابد وضعیت مملکت و مفاسد جاریه را میدانید از طرفی نفوذ مخالفین دیانت و از طرفی سرایت مفاسد اخلاقی و اجتماعی در تمام طبقات به طور وحشت آور که تمام شئون دین و دنیای مسلمین را تهدید میکند و با این سهل انگاری مسلمین خصوصاً علمای اعلام خدای نخواسته اسلام با خطر بزرگی مواجه خواهد شد در این موقع هم افکار متشتته اهل علم و بی نظمی وضعیت مسلمین یکسره مهار کشور ممکن است از دست برود ـ در موقع انتخابات آقایان به فکر می افتند لیکن غالباً همیشه فکرهای دور از منطق و خالی از زمینه است و با این وضعیت با شکست مواجه میشوند طبقه متدین در این ایام به فکر مسئله شرعیه می افتند و تا در اطراف مسئله بحث میکنند دیگران با فعالیت نتیجه را میبرند و انسان نمیداند با این بی فکری و بیچارگی مسلمین چه کند لیکن در این حال که حضرت آقای آقامهدی آیت الله زاده حائری دامت افاضاته زیر این بار رفته اند و هیاهوی کاندیدای ایشان بلند شده است شکست ایشان برای روحانیت عموماً و برای حضرات آقایان یزدی خصوصاً گران تمام میشود ایشان زمینه های مساعدی دارند لیکن تأیید و تبلیغ حضرات آقایان خیلی مؤثر است اگر چند نفر از قبیل ایشان در مجلس بروند ممکن است بتوانند قدمهای بزرگی بردارند و یا لااقل از فسادها بکاهند انتظار میرود که امثال جنابعالی کمک های مؤثری بفرمایید و السلام علیکم و رحمت الله و برکاته

روح الله خمینی

لازم به یادآوری است که راقم این سطور، این اعلامیه را اخیرا یافته  و لذا تاکنون در صحیفه امام به چاپ نرسیده و برای اولین باردر این یادداشت منتشر می گردد. 

البته عنایت و توجه حضرت امام به روند امور سیاسی  شهر یزد،  سابقه داشته و در انتخابات مجلس شورای ملی سال 1325 نیز حضرت امام اقدام مشابهی انجام داده بودند. 

مرحوم حاج شیخ میرزا محمدعلی معزالدینی (داماد مرحوم آیه الله محمد صدوقی)، در خاطرات خود می گوید: یکی از سال های1324 یا 1325 بود که در قم منزل آقای صدوقی جلسه ای تشکیل گردید و به آقا سید ضیاءالدین طباطبایی تلگرامی مخابره شد و او را به ایران دعوت کردند. امضا کنندگان این تلگراف آقای حاج رضا صدر (برادر امام موسی صدر)، حاج آقا روح الله خمینی، آقای عبادی وآقای صدوقی واینجانب وچند نفر دیگر بودند. سید ضیاء از طرف یزدی ها نماینده مجلس شورای ملی شد و به ایران آمد.(خاطرات زندگی/ ص 211)