اوج همسرداری و وفاداری
حسن پویا
سیزدهم جمادی الثانی به عنوان روز وفات حضرت ام البنین(س)، روز تکریم مادران و همسران شهدا نامگذاری شده است.
فاطمه کلابیه مشهور به ام البنین همسر امیرمؤمنان علی(ع) و مادر چهار پسر به نامهای عباس، عبدالله، جعفر و عثمان که هر چهار تن در روز عاشورا در رکاب حسین بن علی(ع) به شهادت رسیدند. مدفن او بنابر مشهور در قبرستان بقیع است.
شجاعت، فصاحت و عشق و علاقه وی به اهل بیت پیامبر(ص) به ویژه امام حسین(ع) شهرت دارد و همگان از ایشان به نیکی و بزرگی یاد کرده اند.
ام البنین مادر چهار شهید بود و لکن هنگام ورود کاروان اسیران کربلا به مدینه، ابتدا از سرنوشت امام حسین(ع) سؤال کرد و آنگاه که خبر شهادت ایشان را شنید، عرضه داشت: «ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین میشد و او زنده می ماند.»
این سخن، اوج وفاداری او را به اهل بیت پیامبر(ص) نشان میدهد، وی خود را نیز مادر حسین میدانست و در واقع برای ایشان و حضرت زینب و سایر فرزندان فاطمه زهرا(س) مادری مهربان و ایثارگر بود. اهل بیت نیز برای ام البنین احترام خاصی قائل بودند و در روزهای عید، به دیدار ایشان میرفتند. مهربانی و محبت او نسبت به فرزندان علی و فاطمه زبانزد همگان بود.
چه زیبا و به تناسب نام این روز بزرگ را به تکریم گذاری از مادران و همسران شهدا نامگذاری کرده اند. مادر و همسری شایسته و بزرگ از خاندانی بزرگوار، زنی در اوج ایثار و بندگی خداوند. در تاریخ آمده است، آنگاه که قصد ورود به خانه علی(ع) را داشت، ابتدا به احترام فرزندان حضرت، اجازه ورود گرفت و خود را کنیز آنان خواند و سپس وارد شد. این ادب و تواضع برخواسته از بزرگ منشی نشان از کرامت نفس و معرفت والای این زن فداکار دارد.
امام خمینی در طول ده سال پس از انقلاب که سکان داری نظام جمهوری اسلامی را در دست داشت و آنگاه که با خانواده های شهدا ملاقات داشت، همواره از مادران و همسران آنان به بزرگی یاد میکرد. ایشان یکی از افتخارات کشور بزرگ ایران را مادران و همسران فداکار و صبور شهدا میدانست. ایشان در پیامی به مناسبت قیام 19 دی مردم قم میفرماید:
ملتی که مادران و خواهران شیر دلش افتخار به مرگ جوانان برومندش میکند که در صف شهدا هستند، پیروز است.(صحیفه امام، ج 3، ص 316)
ایشان در آبان ماه سال 1357 در مصاحبه با خبرنگاری در نوفل لوشاتو میفرماید:
مادرهای امروز نمونه است، خدا می‌داند. یعنی در طول تاریخ مثل این مادرها ما نداشتیم الّا کم، که فرزندانش کشته بشود و بعد بیاید بگوید که نه، من افتخار دارم. بعضی از جوانها به من میگفتند که این مادرها ما را گرم نگه داشتهاند؛ این عکس العملِ این مادرهای جوان مرده، ما را زنده نگه داشته و گرم نگه داشته برای اینکه اینها هستند که به ما شجاعت میدهند، اینها هستند که ما را تشویق میکنند. (همان، ج 4، ص 269)
امام خمینی در پی ترور شهید قدوسی در پیامی به آنانکه دست به چینن جنایاتی میزنند هشدار میدهد و به قهرمانان صدر اسلام اشاره میکند و مادران و پدران و همسران و فرزندان شهدا را همچون آنان می ستاید و میفرماید:
این کور دلان شکست خورده نمی بینند که مادران و پدران و فرزندان و همسران این شهدا همچون قهرمانان صدر اسلام به شهادت اینان افتخار مینمایند و چون کوهی در مقابل حوادث ایستاده اند.(همان، ج 15، ص 174)
شخصیت بلند و عظیم بنیان گذار جمهوری اسلامی که خود نیز افتخار فدا کردن فرزند عالم و عزیز خویش را دارد و همسر فداکارش، افتخار مادری آن بزرگ مرد را بر دوش میکشد، در پیامی به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1360 میفرماید:
مفتخریم که مادران دلیری که عزیز از دست دادهاند و پدران عزیزی که جوانانشان شهید شدهاند آن چنان با ما برخورد میکنند که گویی عروسی عزیزان و جوانانشان را جشن میگیرند. و این جانب هر وقت با این عزیزان معظم برخورد میکنم یا وصیتنامه انسانساز شهیدی را میبینم احساس حقارت و زبونی میکنم. اینان سند ایمان و تعهدشان را به اسلام در دست دارند، و قبور شهدا و اجساد و ابدان معلولان، زبان گویایی است که به عظمت روح جاوید آنان شهادت میدهد. (همان، ج 16، ص 27)
ام البنین(س) بزرگ زنی که در خانه علی(ع) فرزند پروری، ایثار، فضیلت و شجاعت را به اوج رساند و در دامان پاک خویش شخصیتی همچون ابوالفضل العباس، عَلَم دار کربلا را تربیت کرد و به فرزندان خویش درس ایثار و از خودگذشتگی در رکاب امام حسین(ع) را آموخت لذا شایسته است، در روزی که بنابر نقل برخی تاریخها روز وفات آن زن بزرگ و فداکار است، از مادران و همسران ایثارگر جبهه های نبرد حق علیه باطل تجلیل شود. چنانکه امام خمینی در این زمینه، در هر مناسبتی در سخنرانیها و یا پیامهای خود مادران شهدا، این اسوه های بزرگی و کرامت را به زیبایی ستوده است و با کلماتی قدسی و عرفانی، گذشت آنان را ارج نهاده است و در عین حال خویش را با بیان الفاظ قاصر می‌داند که به وصف آنان می‌پردازد:
الفاظ و عباراتْ توان توصیف آنانی را که از بیت مُظلم طبیعت به سوی حق تعالی و رسول اعظمش هجرت نموده، و به درگاه مقدسش بار یافتهاند، ندارد. از مجاهدینی که سنگرهای نبرد را تبدیل به مساجد و میدانهای جهاد را با بانگ تکبیر مهبط ملائکة اللَّه نموده اند، چگونه سخن توان گفت؟ در اقدام شریف مادران بزرگواری که در دامنهای مطهر خود چنین فرزندانی را برای اسلام تربیت کردهاند، چه میتوان نثار کرد؟ (همان، ج 19، ص 40)
و در جای دیگری میفرماید:
کدام تحولی بالاتر از اینکه پدران و ماردان و همسران شهیدان ما از فراق عزیزان خود شِکوه نمی کنند، ولی غبطه و حسرت دوری از قافله شهدا را بر زبان دارند؟(همان، ج 20، ص 199)
این همه درسی است از فاطمه زهراها، ام البنین ها و زینب ها که زنان این مرز و بوم از آنان آموختند و بر این پیمان استوار ماندند، باشد که زنان و مردان جا مانده از این قافله عظیم و فیض بزرگ، قدردان خون فرزندان به خون خفته، عزیزان این مادران و همسران باشیم.