محمدکاظم تقوی
«صحیفه امام» کتابی بیست و دو جلدی است که نامه ها، سخنرانی ها، پیام ها و ... امام خمینی را از سال 1312 ش تا سال 1368 در بردارد. مجموعه ای که در بردارنده معارف ارزشمند اسلامی و مواعظ و راهنمایی های سازنده و رهبری های نجاتبخش و نیز نشان دهنده مسیر و محتوای وقایع و حوادث نهضت امام خمینی و نظام جمهوری اسلامی ایران است. یکی از استفاده های حاشیه ای از این اثر مشاهده پرکاری و خستگی ناپذیری حضرت امام می باشد. به ویژه در مدت اقامت پنج ماهه در پاریس، روزهای پرمشغله ای که در آنها چندین مصاحبه و سخنرانی در کارنامه امام ثبت شده و نیز روزها و هفته ها و ماههای نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همین پرکاری به روشنی قابل دیدن است.
مثلاً ایشان 17/4/58 چهار سخنرانی ایراد کردند و 18/4/58 علاوه بر یک سخنرانی، پیامی نیز به مناسبت میلاد مسعود امام زمان (ارواحنا فداه) نوشتند.
این پیام متضمن هفت توصیه به ملت ایران است تا وحدت خود را حفظ کنند و با پرهیز از وابستگی به قدرتهای سلطه جو، به سازندگی ایران اهتمام بورزند. ایشان همچنین چهره رحمانی نظام جمهوری اسلامی را در باره عموم شهروندان به خصوص نیروهای نظامی و انتظامی نشان دادند و همه تقصیرکاران و متهمان را مورد عفو و بخشش قرار دادند و تنها مباشرین و آمرین قتل ملت و شکنجه گران مبارزین در زندانهای شاه را استثناء کردند.
حضرت امام در مقدمه توصیه های هفت گانه خود مطلب بسیار مهمی را مطرح کردند که به گونهای شأن صدور این پیام میباشد:
«سال قبل در چنین ایامی برای مصیبات وارده بر اسلام و مسلمین عید مبارک [ولادت امام زمان(عج)] به صورت تعطیل در آمد. گرچه وابستگان به رژیم شاهنشاهی کوشش میکردند که ملت را برای مراسم اسلامی از مصالح اسلامی باز دارند، بحمدالله موفق نشدند».(صحیفه امام، ج 9، ص 24)
این موضوع از چنان اهمیتی در اندیشه امام خمینی برخوردار بوده که ایشان در « منشور روحانیت » که در سال 1367 خطاب به مراجع و مدرسین و روحانیون و ائمه جمعه و جماعات نوشتند، درباره این فکر و طرفدارانش مرقوم داشتند:
«دیروز حجتیّه ای ها مبارزه را حرام کرده بودند و در بحبوحة مبارزات تمام تلاش خود را نمودند تا اعتصاب چراغانی نیمه شعبان را به نفع شاه بشکنند، امروز انقلابی تر از انقلابیون شده اند».(صحیفه امام، ج 21، ص 281)
چنانکه در نامه ای که خطاب به فقهای محترم شورای نگهبان نوشته و در نهایت خیرخواهی تذکراتی را به بعضی از آنها بیان کرده، به آنان هشدار میدهد که:
«حواستان را جمع کنید که نکند یک مرتبه متوجه شوید که انجمن حجتیه ای ها همه چیزتان را نابود کرده اند». (صحیفه امام، ج 21، ص 681)
در پیام 18 تیر ماه 1358 حضرت امام از دو عنوان و دو مفهوم سخن به میان آورده است:
عنوان «مراسم اسلامی» و عنوان «مصالح اسلامی» ایشان از ظواهر و شعائر تهی از حقیقت و پوسته خالی از مغز اسلام به «مراسم اسلامی» تعبیر میکند که وابستگان به رژیم شاهنشاهی آن را وسیله و مستمسک جلوگیری از «مصالح اسلامی» کرده بودند. درس بزرگی که میشود و باید از این پیام فهمید این است که اسلام امام خمینی اسلامی است که اصل و اساس را «مصالح اسلامی» میداند، نه «مراسم اسلامی». اگر در جامعه اسلامی «مصالح اسلامی» فدای «مراسم اسلامی» گردد و تحت الشعاع آن قرار گیرد؛ بی شک ظاهرگرایی بی روح و انحراف از حقیقت اسلام صورت گرفته است. در نظامی که امام خمینی به نام اسلام آن را پایه گذاری و تأسیس کرد؛ باید «مصالح اسلامی» سکه رایج اسلامیت آن باشد، نه شعائر محوری و ظاهرگرایی آلوده به انواع انحرافات و اعوجاجات که آثار مخربی در جانها و جامعه ایجاد خواهد کرد.
امام خمینی با یادآوری این انحراف و افرادی که آن افکار را داشتند، قصد توجه دادن و هوشیار کردن ملت در برابر خطر «مراسم محوری» به جای «مصالح محوری» داشته است؛ مطلب مهمی که همواره باید زنده باشد تا عافیت طلبان ظاهرگرای آن روز، مدعیان و فرصت طلبان روزهای بعدالفتح نشوند.