الف) شخص پیر
1) کسی که به واسطه پیری نمیتواند روزه بگیرد یا برای او مشقّت دارد، روزه بر او واجب نیست، ولی باید برای هر روز یک مدّ که تقریباً ده سیر است گندم یا جو و مانند آن به فقیر بدهد. (رساله، م 1725)
2) کسی که در اثر پیری روزه نگرفته است؛ اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب، باید قضای روزههایی را که نگرفته است، بجا آورد. (رساله، م 1726)
ب) بیماری که زیاد تشنه میشود
اگر انسان مرضی دارد که زیاد تشنه میشود و نمیتواند تشنگی را تحمّل کند، یا تحمّل آن برای او مشقّت دارد:
1) روزه بر او واجب نیست؛ ولی در صورت دوم که نمیتواند تشنگی را تحمل کند باید برای هر روز یک مُدّ گندم، یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد.
2) احتیاط واجب آن است که در صورتی که تحمّل تشنگی برای او مشقّت دارد، بیشتر از مقداری که ناچار است، آب نیاشامد؛ و اگر بعد بتواند روزه بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید روزههایی را که نگرفته است قضا نماید. (رساله، م 1727)
ج) حامله و خانمی که بچه شیر میدهد
زنی که زاییدن او نزدیک است و زنی که بچه شیر میدهد و شیر او کم است:
1) اگر روزه برای حملش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید علاوه قضا، برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد.
2) اگر روزه برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست؛ و باید علاوه قضا، بنابر احتیاط واجب برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد (رساله، م 1728 و 1729)